-Rio de Janeiro- Zijn eerste Kerstfeest als President vierde Jair Messias Bolsonaro met een evangelicale happy-clappy-viering vol ‘Halleluja’ en ‘Amen!’. Met tranen in de ogen dankte hij voor zijn ‘wedergeboorte’, welke God hem na een steekwapenaanval tijdens de verkiezings-campagne in 2018 schonk. Tevens verkondigde hij de positieve toekomst van Brazilië, het zal zijn als het grote voorbeeld Israël, een oase van gelukzaligheid en welvaart.
Zijn toehoorders, waaronder leidende evangelicale politici, applaudisseerden luid en langdurig. Maar juist onder hen ‘smaakt’ het resultaat van het eerste regeringsjaar van de ex-militair bitter. Noch verscherpte hij de abortuswetten, noch verwijderde hij de ‘linkse ideologieën’ uit de schoolboeken. “De ministeries zijn ‘vergeven’ met door-en-door linkse ambtenaren”, zo rechtvaardigde de President zich, bovendien torpedeert het Congres zijn ideeën.
Pragmatisch handelen
Ook zijn primaire belofte, de Braziliaanse ambassade te verplaatsen naar Jeruzalem, loste hij niet in, uit angst voor economische sancties door de Arabische landen. Tot nog toe is het bedrijfsleven er in geslaagd, hem tot pragmatisch handelen te dwingen, oordelen politicologen. Naar het grote bedrijfsleven moet Bolsonaro ook wel luisteren, want na vijf jaren van crisis moet er echt een keer groei komen, ander wendt de (evangelicale) kiezer zich van hem af. Nu al is zijn populariteit 30 procent lager dan die van zijn voorgangers.
De evangelicalen, ongeveer een-derde van alle Brazilianen, vormen de ruggengraat van zijn electorale basis. Zij geloofden in zijn plannen van een moreel-religieuze ommezwaai, die hij tijdens Kerkbezoeken beloofde. “Zijn verbinding met de pinksterbeweging is louter een strategische alliantie, gemeenschappelijke wortels heeft men niet”, oordeelt theoloog Francisco Borba Neto van de Katholieke Universiteit Sao Paulo.
‘Wederdopen’
Zo beschouwt Bolsonaro zichzelf nog steeds als Katholiek, hoewel hij zich in 2016 door een evangelicale voorganger, mediageniek, in de Jordaan heeft laten ‘wederdopen’, herinnert Borba. Ook waren de (verbale) aanvallen op zijn politieke tegenstanders, in zijn eerste ambtsjaar, niet bepaald Christelijk . Borba herinnert tevens aan de lovende woorden van Bolsonaro voor de folter-chef Carlos Alberto Brilhante Ustra, die voor de dood van honderden mensen tijdens de dictatuur (1964-1985) verantwoordelijk was. Bolsonaro noemt hem een nationale held.
“Men kan een publieke ambtsdrager, die folteraars looft en op een standbeeld van een slachtoffer van de dictatuur spuugt, geen Christen noemen”, aldus Borba. Voorts verdedigt Bolsonaro de dood van criminelen, poseert hij regelmatig met een wapen in de aanslag en spot met pacifisten. “Bolsonaro streeft naar een Brazilië met doorlopend confrontaties met alles en iedereen, en het lijkt hem nog te lukken ook.” Lees verder onder de foto>
Met Frankrijks President Emmanuel Macron streedt hij openlijk vanwege de roofbouw en houtkap in het Amazone-gebied. Halverwege het jaar meldde de autoriteit voor klimatologische aangelegenheden Inpe aldaar een razendsnelle groei in houtkap en bosbranden. Bondskanselier Angela Merkel, die zich ook grote zorgen maakte, zou er beter aan doen om het planten van bomen in Duitsland te bevorderen, in plaats van zich in Braziliaanse aangelegenheden te mengen, zo Bolsonaro. Lees verder onder de foto>
Openlijk beschuldigde hij buitenlandse NGO’s en inheemse volken, de branden te hebben aangestoken, om zijn imago te beschadigen. De Inpe-chef werd ontslagen, nadat hij deze als agent van een buitenlandse staat bestempelde. De achteruitgang in de milieupolitiek – de roofbouw steeg met 30 procent – en de openlijke confrontaties met de inheemse bevolking, wier reservaten hij voor de economische vooruitgang wil inpalmen, hebben het imago van Brazilië wereldwijd ernstig beschadigd.
Bolsonaro gelooft niet in klimaatveranderingen, hij wil het Amazone-gebied te gelde maken. Budgetten voor milieu-autoriteiten zijn drastisch gekort.
Louter en alleen de dreiging met economische konsekwenties, zoals het niet-ratificeren van de halverwege dit jaar afgesloten handelsovereenkomst met de EU, kan Bolsonaro tot inkeer brengen, denken milieu-organisaties. Daadwerkelijk heeft Bolsonaro in zijn eerste ambtsjaar getoond, dat hij zeer zeker ook een pragmaticus kan zijn. China, dat hij nog in zijn verkiezingscampagne als broedplaats van de communistische wereldwijde samenzwering noemde, noemt hij nu vriend en partner. Tot vreugde van het bedrijfsleven en tot afschuw van zijn evangelicale aanhangers.
Thomas Milz is politiek analist/columnist bij KNA-press