’73 procent’, waarom was Nederland koploper in Jodenvervolging?

🔊 Lees voor

-Hilversum- Waarom werden vanuit Nederland veel meer Joden weggevoerd en vermoord dan in enig ander West-Europees land? Deze confronterende vraag staat centraal in de documentaire 73 procent van regisseur Jaap van Eyck, die op zondag 4 mei wordt uitgezonden door de joodse redactie van de EO.

Van de Nederlandse Joden werd maar liefst 73 procent omgebracht in de vernietigingskampen. In België lag dat percentage op 40 procent, in Frankrijk rond de 25 procent. Van alle West-Europese landen zijn ook in absolute aantallen de cijfers in Nederland het hoogst. Waar in België 25.000 en in Frankrijk 80.000 Joden vermoord zijn, zijn dat er in Nederland 102.000.

Wegkijken
Anno 2025 is de meest gangbare verklaring dat de Nederlanders hun Joodse landgenoten massaal in de steek lieten – door weg te kijken, te berusten of zelfs actief mee te werken met de bezetter. Maar klopt dat beeld wel? In 73 procent onderzoeken experts en historici de werkelijke oorzaken van dit schrijnende verschil. De joodse redactie van de EO zendt deze film uit op zondag 4 mei.

Max Arian
Hoofdpersoon in de film is journalist Max Arian, een van de eersten die over deze kwestie publiceerde. Arian werd als kind door het verzet uit de Joodse Crèche gesmokkeld en overleefde de oorlog in onderduik. Nog steeds heeft hij veel contact met de kleinkinderen en achterkleinkinderen van het gezin in Limburg dat hem met veel liefde opving.

Sprekers
Naast Arian komen ook historici als Bart van der Boom en Michal Citroen aan het woord. Verder zijn ook Emile Schrijver, directeur van het Nationaal Holocaustmuseum en Alfred Edelstein, voormalig directeur van de Joodse Omroep als sprekers ook onderdeel van de film. Een groot deel van de documentaire bestaat uit animaties die de geschiedenis tot leven brengen.

Regisseur Jaap van Eyck, eerder verantwoordelijk voor De lijst van Mengelberg, laat met deze documentaire zien dat er meer speelde dan de gangbare verklaringen doen vermoeden.

Voorvertoning en nagesprek
Op woensdag 23 april om 15:00 uur wordt de film vertoond in het Nationaal Holocaustmuseum, gevolgd door een gesprek met onder anderen Emile Schrijver en regisseur Jaap van Eyck.

Première
Op donderdag 1 mei is om 19:15 uur de première van de film in de Amsterdamse bioscoop Kriterion, die werd opgericht door Piet Meerburg, de leider van een van de verzetsgroepen die kinderen uit de Joodse Crèche smokkelde. Deze voorstelling wordt gevolgd door een debat met onder andere Max Arian en Bart van der Boom. Meer informatie op de site van Kriterion.

De EO zendt ’73 procent’ uit op zondag 4 mei, de dag van Dodenherdenking, om 15.25 uur.