“Wat er is veranderd, is sterk verbonden met de persoonlijkheden”, zei de voormalige ambassadeur van Israël bij de Heilige Stoel, Mordechay Lewy, tijdens een lezing dinsdagavond in Bonn.
Paus Johannes XXIII (1958-1963) moest niet eerst onderwezen worden in wat het Joodse volk heeft doorgemaakt, benadrukt Lewy. Tijdens het Nationaal-Socialisme heeft de latere Paus, onder andere Joden uit Hongarije helpen vluchten. Johannes Paulus II (1978-2005) heeft als kind in zijn geboorteland Polen veel contact met Joden gehad. “Hij kende Joden uit zeer naaste omgeving, en dat maakt een groot verschil.”
Lewy, die van 2008 tot 2012 ambassadeur in het Vaticaan was, herinnert ook aan de rol van Paus Pius XII (1939-1958), die door zijn ‘zwijgen’ rond de Jodenvernietiging steeds weer, tot op de dag van vandaag, aan kritiek onderhevig is. De voormalig ambassadeur zegt daarover dat onafhankelijke wetenschappers zijn rol verder moet uitwerken. In maart wil het Vaticaan de dossiers uit het Pontificaat van Pius XII vrij geven.
Pas tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) onder Paus Johannes XXIII wijzigde de Rooms-Katholieke Kerk haar houding tegenover het Jodendom. In het Pauselijk schrijven “Nostra aetate” staat dat het lijden van Jezus aan het kruis “niet te wijten was aan alle Joden die toen, zonder onderscheid, leefden, noch aan de Joden van vandaag de dag “. Tevens veroordeelde het Vaticaan het anti-semitisme. De diplomatieke betrekkingen normaliseerden uiteindelijk onder Johannes Paulus II.
Bezittingen in Israël
Met de staat Israël heeft de Heilige Stoel op 30 december 1993 een basisakkoord gesloten. Na het basisakkoord van 1993 volgden nog twee andere akkoorden. Maar de uitvoering van welk akkoord dan ook laat op zich wachten. Er bleven zaken die ook anno 2019 nog steeds niet geregeld zijn, waardoor het akkoord niet helemaal werkt volgens het Vaticaan.
Daarbij gaat het over eigendomsrechten, zoals Kerken, Kloosters, grondgebied en belastingen. Vooral op de Westelijke Jordaanoever staat dit onder druk van de bezetting door Israël. Een bijzonder strijdpunt is het Cenakel, de plaats van het laatste avondmaal, en een belangrijk (Rooms-Katholiek) pelgrimsoord.
In 2002 en 2003 weigerden de Israëlische autoriteiten de visa van Rooms-Katholieke geestelijken, met name die welke afkomstig zijn uit Arabische landen. In het Vaticaan betoogt men dat belastingvrijstelling voor religieuze plekken een eeuwenlange gewoonte is. Ook een resolutie van de Verenigde Naties uit 1947 voorziet daarin. Het Vaticaan wil eveneens dat Pelgrims zich vrij kunnen bewegen. Mede daarom is Rome sterk gekant tegen de scheidsmuur die de Israëliërs bouwen.
Beide staten hebben onderhandelingsteams die geregeld besprekingen met elkaar voeren. De ene keer in Rome, dan weer in Jeruzalem. De Nuntius werkt niet vanuit Jeruzalem of Tel Aviv maar vanuit Jaffa.
