-Vaticaanstad- Paus Leo XIV heeft zijn eerste apostolische exhortatie ondertekend, “Dilexi te”, dat zich richt op de christelijke dimensie van liefde voor de armen. De tekst, oorspronkelijk geschreven door zijn voorganger, ontwikkelt een theologische en pastorale reflectie op armoede als een bevoorrechte plek om Christus te ontmoeten.
De zin uit het Bijbelboek Openbaring, “Ik heb je liefgehad” (Openbaring 3,9), dient als inspiratie voor deze aansporing, die vooral gericht is tot hen die in omstandigheden van zwakte, uitsluiting of lijden leven. Paus Leo XIV herinnert eraan dat Jezus zich op unieke wijze identificeert met de minsten onder hen en bevestigt dat “de Heer ook in de armen iets tot ons te zeggen heeft.”
Het getuigenis van de heiligen en van de christelijke traditie
Het document biedt een brede theologische, spirituele en historische uiteenzetting van de christelijke toewijding aan de armen. Sint Franciscus van Assisi, naar wie Paus Franciscus zijn naam ontleent, wordt prominent genoemd. Het herinnert eraan hoe zijn ontmoeting met melaatsen zijn leven veranderde en een spirituele en sociale vernieuwing teweegbracht die tot op de dag van vandaag voortduurt.
Daarnaast worden voorbeelden aangehaald van heiligen en gemeenschappen die door de geschiedenis van de kerk heen de zorg voor behoeftigen tot een uiting van heiligheid hebben gemaakt: Sint-Laurentius, Sint-Jan de Deo, Sint-Camillus de Lellis, Sint-Basilius, Sint-Benedictus, Sint-Bernard van Clairvaux, de Dochters der Liefde of de ordes die zich toelegden op de vrijlating van gevangenen, zoals de Trinitariërs en de Mercedariërs.
Dilexi neemt de bekende uitspraak van Franciscus over: “Wat verlang ik naar een kerk die arm is en voor de armen!” De exhortatie benadrukt dat zorg voor de armen geen bijzaak of marginale taak is, maar een essentieel onderdeel van de identiteit van de kerk. “Er is een onlosmakelijke band tussen ons geloof en de armen”, bevestigt Leo XIV.
Naast het aankaarten van de spirituele dimensie waarschuwt de Paus ook voor de risico’s van een cultuur gebaseerd op consumptie en succes die miljoenen mensen die in onwaardige omstandigheden leven, verwaarloost. Onverschilligheid ten opzichte van armoede, zelfs in ontwikkelde landen, is een teken van een mentaliteit die de zwaksten “wegcijfert”, zo hekelt de tekst.
Gods voorkeursoptie voor de armen
De exhortatie onderzoekt de belangrijkste Bijbelpassages uit het Oude en Nieuwe Testament die Gods voorliefde voor de armen aantonen. Van de roeping van Mozes voor de brandende braamstruik tot het laatste oordeel, beschreven in Matteüs 25, plaatst de Schrift de armen centraal in de boodschap van verlossing.
De Paus herinnert eraan dat deze voorkeursoptie niet de uitsluiting van anderen betekent, maar veeleer de manier uitdrukt waarop God de ganse mensheid benadert vanuit een positie van kwetsbaarheid en nood. Daarom hebben Christus’ armoede, zijn nederige geboorte, zijn reizende leven en zijn dood aan het kruis een openbarende waarde en vormen ze een model voor het christelijk leven.
Het gelaat van Christus in de zieken en de uitgeslotenen
De Exhortatie wijdt verschillende delen aan de zorg voor zieken, gevangenen en gemarginaliseerden als bevoorrechte plaatsen om Christus te ontmoeten. Sinds de eerste eeuwen heeft de kerk concrete vormen van hulpverlening ontwikkeld: ziekenhuizen, hospices en netwerken van hulp en troost die vandaag de dag nog steeds voortleven in de activiteiten van vele religieuze congregaties.
Leo XIV herinnert ons eraan dat deze traditie niet alleen filantropie is, maar ook een kerkelijke uiting van geloof in de mensgeworden God. Het klooster, het ziekenhuis en de gevangenis zijn plaatsen waar naastenliefde concreet gestalte krijgt. Daar, zo bevestigt hij, vervult de kerk haar diepste roeping: de Heer beminnen waar zijn gelaat het meest misvormd is.
Samenvatting van de inhoud van de Apostolische Exhortatie “Dilexi te”
- Inleiding en oorsprong van de tekst
- Het initiatief werd genomen door Paus Franciscus en voltooid door Leo XIV.
- Geïnspireerd door de zin ‘Ik heb je liefgehad’ (Openbaring 3:9).
- Link met de encycliek Dilexit nrs .
- Bijbelse fundamenten
- Gods liefde openbaart zich in de zorg voor de armen.
- Christus als arm en dichtbij de gemarginaliseerden.
- Eindoordeel als evaluatie van concrete liefde voor de behoeftigen.
- Traditie van de kerk
- Patristische en hagiografische voorbeelden.
- Het kloosterleven als dienst aan de armen.
- Naastenliefde als teken van heiligheid.
- Diagnose van huidige armoede
- Meerdere vormen van armoede (materieel, sociaal, spiritueel).
- Kritiek op meritocratie als rechtvaardiging voor uitsluiting.
- Blijvende ongelijkheden in ontwikkelde contexten.
- Oproep tot een toegewijde kerk
- Roeping om een ‘kerk te zijn die arm is en voor de armen’.
- Het veroordelen van ideologieën die lijden relativeren.
- Uitnodiging om het Evangelie te herontdekken als bron van bekering.
- Concrete acties en getuigen
- Zorg voor zieken, gevangenen en gemarginaliseerden.
- De rol van gewijde vrouwen in de gezondheidszorg.
- Naastenliefde als uiting van ware christelijke aanbidding.
- Conclusie
- De armen als ontmoetingsplaats met Christus.
- Naastenliefde is niet optioneel, maar een vereiste van het Evangelie.
- Uitnodiging om het geloof te beleven met concrete gebaren.
