Esther Bejarano is eergisteren op 96-jarige leeftijd overleden. Haar dood werd bekendgemaakt door Meron Mendel, directeur van de Bildungsstätte Anne Frank. “Zij heeft haar leven gewijd aan de muziek en aan de strijd tegen racisme en antisemitisme”, zegt hij. “Zij overleefde Auschwitz omdat zij in het kamporkest accordeon speelde.”
Esther Bejarano (meisjesnaam Esther Loewy) was een van de dochters van een muzikaal joods gezin in Saarlouis, niet ver van de Duits-Franse grens. Toen de nazi’s aan de macht kwamen werd het gezin uit elkaar gescheurd. Bejarano’s ouders en een zus werden vermoord, zelf kwam zij in april 1943 in Auschwitz terecht. De muziek redde daar haar leven. Zij werd ingelijfd bij het vrouwenorkest van het concentratie-kamp. Als accordeoniste, hoewel zij tot dan enkel piano had gespeeld.
Telkens als er een nieuwe trein met gedeporteerden in het kamp arriveerde, speelde Bejarano accordeon in het orkest. “Zodat wie aankwam kon denken: Als er muziek wordt gespeeld, kan het zo erg niet zijn. Dat was de misselijkmakende tactiek van de nazi’s”, getuigde Bejarano daarover.
“Wij speelden met tranen in de ogen. De mensen die aankwamen applaudisseerden en zwaaiden naar ons, maar wij wisten dat ze onmiddellijk naar de gaskamers zouden worden gebracht.” Lees verder onder de foto>
Na een half jaar Auschwitz werd Bejarano overgeplaatst naar het vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück. Toen in 1945 het Sovjet-leer naderde, werd zij gedwongen om mee te lopen in de beruchte dodenmarsen.
Na de oorlog verhuisde Bejarano naar Israël, waar zij haar man leerde kennen en twee kinderen kreeg. Het gezin keerde in 1960 echter terug naar Duitsland en vestigde zich in Hamburg. Bejarano wijdde een groot deel van haar leven aan het levend houden van de herinnering aan de nazi-gruwel. Zij schreef boeken en getuigde in scholen en op manifestaties over haar oorlogservaringen.
Ook via de muziek, die zoveel voor haar had betekend, bleef zij de strijd voeren tegen discriminatie en racisme. In de jaren 80 richtte zij met haar zoon en dochter een muziekgroep op waarmee zij jiddische liedjes en verzetsliederen speelde. Enkele jaren geleden trok zij zelfs nog Duitsland rond met de hiphopband Microphone Mafia uit Keulen. Zij waarschuwde met name voor het groeiende gevaar van uiterst rechtse groeperingen en partijen zoals Pegida en AfD.