Fulltime baan of niet: dochters zorgen vaker voor ouders dan zonen

De samenleving vergrijst, en terwijl de gemiddelde levensverwachting voor Europese mannen en vrouwen stijgt, is het omgekeerde waar voor de geboortecijfers. Volgens sociologe Zeynep Zümer Batur van het Centrum voor Demografie, Familie en Gezondheid (UAntwerpen), brengt dat maatschappelijke uitdagingen met zich mee. Zij onderzocht de rol van volwassen kinderen in de zorg voor hun ouders en analyseerde daarvoor achttien jaar aan data uit de Europese landen en Israël. “Dochters en schoondochters steken vaker dan zonen zelf een handje toe”, concludeert ze.

Zorg voor ouderen

Wie een dagje ouder wordt, is steeds vaker op de hulp van anderen aangewezen. Volgens Batur bedroeg de afhankelijkheidsratio van ouderen vorig jaar 33,9 procent in de EU. “Dat betekent dat er iets meer dan drie mensen van werkende leeftijd waren per persoon van 65 jaar of ouder. Tegen 2100 zal dat naar verwachting oplopen tot 59,7 procent, met minder dan twee mensen van werkende leeftijd per oudere”, zegt ze.

Die hulp voor ouders komt in twee vormen: formele en informele zorg. “Formele zorg is betaalde, professionele hulp, zoals van verpleegkundigen, verzorgers, huishoudhulpen of medewerkers van thuiszorgorganisaties”, licht Batur toe. “Informele zorg komt daarentegen voort uit persoonlijke relaties, en wordt verleend door familie, vrienden, buren of vrijwilligers. Naar schatting bestaat 80 procent van alle zorg voor ouderen uit informele zorg.”

Zonen en dochters

Als ouderen geen (gezonde) partner hebben, zijn het vaak de kinderen die de belangrijkste zorgverlener worden. Maar lang niet elk kind draagt even hard zijn steentje bij, blijkt uit de cijfers van het onderzoek.

“Het geslacht van de kinderen blijkt cruciaal”, zegt Batur. “Onze data – afkomstig van meer dan 40.000 personen uit zeventien Europese landen en Israël – tonen dat ouders vaker informele zorg van hun kinderen krijgen wanneer ze meer dochters dan zonen hebben.”

Bij gezinnen met alleen zonen blijkt de kans groter dat ouders hulp kregen van een partner, schoonfamilie of mensen uit hun netwerk. “Opmerkelijk was de centrale rol van schoondochters in gezinnen met hoofdzakelijk zonen: zij namen opvallend vaak de zorg op zich. Dat zou kunnen betekenen dat schoondochters inspringen voor dochters. Ouders met één zoon als enig kind waren meestal afhankelijk van hulp buiten de familie.”

Uit het onderzoek bleek niet enkel dat dochters hun ouders gemiddeld intensiever ondersteunen dan zonen in hulp bij het aankleden, eten, douchen of toiletbezoek. “Zelfs wanneer dochters voltijds werken, verlenen zij nog altijd meer zorg dan hun werkloze broers”, zegt Batur.