-New York – In de VS zijn aanhangers van Trump woedend over de nieuwe Paus. Te “woke”, te “marxistisch”. Volgens vooraanstaande Pauskenners, zoals de Duitse Paus-expert Andreas Englisch e.a., is Leo XIV eigenlijk zoiets als een ‘anti-Trump’. Wat kan hij veranderen in de wereld? Een analyse.
Leo XIV doorbreekt de ultraconservatieve bubbel in zijn thuisland, de VS. De extreemrechtse activiste Laura Loomer noemde hem een ’woke marxist’. Op televisiezenders die meer sympathie hebben voor de Amerikaanse president Donald Trump, lachten presentatoren om het feit dat Leo geen Engels sprak tijdens zijn inauguratiespeech.
Deskundige: Een “door en door politieke Paus”
Is Paus Leo XIV anti-Trump? Andreas Englisch beschrijft hem als een “pur sang politieke Paus” die de kerk wil gebruiken voor vrede en sociale rechtvaardigheid.
De term “anti-Trump” is meer dan gerechtvaardigd; omdat Leo in het verleden kritiek heeft geuit op de Amerikaanse president en opkomt voor de gemarginaliseerden, waaronder de slachtoffers van het Amerikaanse migratiebeleid. Ook Vaticaan-insider Gudrun Sailer ziet Leo als een tegenhanger van Donald Trump: “Deze Paus is zo kosmopolitisch, internationaal bereisd en belezen als we nog nooit eerder een Paus hebben gehad.”
Amerikaanse regering en Paus: wie heeft hier baat bij wie?
Kan Leo echt opboksen tegen Donald Trump? Voor de Amerikaanse expert Sascha Lohmann van het Duitse Instituut voor Internationale en Veiligheidszaken (SWP) is Leo een “potentiële tegenstander op het gebied van de symboolpolitiek”, die politiek gezien zeer machtig zou kunnen zijn. Een Paus heeft een wereldwijde morele aantrekkingskracht en daarom wil de regering van Trump publieke conflicten met de Paus vermijden.
Ook omdat katholieken in de VS 20 procent van de kiezers uitmaken – en bovendien zijn er twee praktiserende katholieken in de Amerikaanse regering: vicepresident J.D. Vance en minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio. Leo gaf Vance en Rubio eerder een privé-audiëntie en ook Trump toonde zijn fascinatie voor het Pauselijke ambt.
De Amerikaanse regering probeert Paus Leo te gebruiken voor haar eigen agenda. Zij hopen op steun voor een conservatief gezinsbeleid en ook voor de controversiële straftarieven, die Trump rechtvaardigt met de bescherming van werknemers – een kwestie die ook belangrijk was voor Leo XIV. De Paus heeft echter de belangen van mensen overal ter wereld voor ogen en niet alleen het welzijn van de VS. Volgens Lohmann zijn conflicten tussen het Witte Huis en het Vaticaan te verwachten, “en het zal interessant zijn om te zien hoe publiekelijk deze zich zullen uiten.”
Buitenland-politiek expert Kira Vinke benadrukt de macht van de Paus als het gaat om het bepalen van de agenda. “Dit kan een enorme impact hebben op de bestrijding van armoede en honger”, zegt de deskundige van de EU Raad voor Buitenlandse Betrekkingen.
Delegaties van het Vaticaan zijn ook actief betrokken bij de klimaatonderhandelingen van de VN, waarbij zij banden opbouwen met overwegend katholieke landen. Dit speelde al een belangrijke rol bij de totstandkoming van het Klimaatakkoord van Parijs. Bovendien zouden katholieke hulporganisaties aan belang winnen, vooral als Amerikaanse instellingen als USAID hun werk zouden staken.
AI en de kracht van taal
Paus-expert Gudrun Sailer wijst op twee andere belangrijke onderwerpen op Leo’s agenda: ten eerste kunstmatige intelligentie en de mogelijke gevolgen daarvan voor werknemers en de samenleving en ten tweede de macht van taal. De Paus erkende dat taal de werkelijkheid vormgeeft en dat oorlogen met woorden kunnen beginnen; In dit opzicht is de ‘ontwapening van de taal’ voor hem een zorg.
Kan Leo XIV de wereld veranderen? Andreas Englisch is pragmatisch: “Hij zal het proberen – als het hem lukt meer te doen dan zijn voorganger, is dat al een groot succes.” Sailer benadrukt dat een Paus de wereld nooit alleen kan redden, “maar wel samen met anderen, als het hem lukt om velen aan boord te krijgen.” EU-expert Kira Vinke is optimistisch: “Er is altijd reden voor hoop als mensen bereid zijn om voor hoop te werken.”
