-Rome/Vaticaanstad- Paus Franciscus staat precies twaalf jaar aan het hoofd van de rooms-katholieke kerk, maar nu viert hij zijn jubileum in het ziekenhuis. Volgens de artsen verloopt zijn herstel voorspoedig. Maar zal hij met Pasen weer in het Vaticaan zijn?
Paus Franciscus staat al twaalf jaar aan het hoofd van de rooms-katholieke kerk, maar zijn jubileum moet hij in het ziekenhuis doorbrengen. Sinds 14 februari wordt de 88-jarige Pontifex in het Gemelliziekenhuis in Rome behandeld voor een ernstige luchtwegaandoening. Hoewel artsen melden dat zijn toestand langzaam verbetert, is het nog volstrekt onduidelijk wanneer Franciscus weer naar het Vaticaan kan terugkeren.
De hele donderdag door bereikten felicitaties van heinde en verre de zieke Paus. Er werden honderden brieven en berichten naar hem toegebracht in de kliniek.
Onder anderen feliciteerde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio, een belijdend katholiek. “De Verenigde Staten hechten veel waarde aan hun langdurige relatie met de Heilige Stoel, die gebaseerd is op onze gezamenlijke inzet om wereldwijd vrede te bevorderen, interreligieuze dialoog te ondersteunen en godsdienstvrijheid te beschermen”, aldus de minister. Hij vervolgde: “Paus Franciscus is in de harten en gebeden van mijn familie en de meer dan 50 miljoen katholieken in de Verenigde Staten. We hopen op zijn voortdurende en snelle herstel.”
De meeste felicitaties en beterschapswensen kwamen uit Italië. De bisschoppen van het land verklaarden dat Franciscus zelfs vanaf zijn ziekbed zijn “heldere leer van eenheid en naastenliefde” verspreidt. Felicitaties kwamen ook van de voorzitter van de Italiaanse Senaat, Ignazio La Russa. “In een tijd vol onzekerheid en conflict zijn zijn leringen een referentiepunt voor miljoenen mensen”, aldus de politicus van de regerende partij Fratelli d’Italia.
Ook de katholieke gemeenschap van Sant’Egidio sprak zich uit en bedankte de Paus omdat hij “altijd aan de zijde van de armen en migranten staat”. Franciscus ontving verdere felicitaties van de Poolse Bisschoppenconferentie en van de patriarch van Jeruzalem, kardinaal Pierbattista Pizzaballa. Ook talrijke geestelijken en kerkelijke organisaties uit zijn thuisland Argentinië en andere Latijns-Amerikaanse landen feliciteerden hem met zijn jubileum. Ook de belangrijkste Europese Bisschoppenconferentie, die van Duitsland, feliciteerde hem. “Wij zijn hem dankbaar en hopen op een spoedig herstel”, aldus de voorzitter, bisschop Georg Bätzing. Of de Nederlandse bisschoppenconferentie een felicitatie heeft doen uitgaan is onbekend, er is in ieder geval geen melding van gedaan.
Een Paus van veranderingen
Het is 13 maart 2013 en Jorge Mario Bergoglio, aartsbisschop van Buenos Aires, wordt verkozen tot de 266e Paus in de geschiedenis van de kerk. Als eerste Latijns-Amerikaan, eerste jezuïet en eerste Paus die de naam Franciscus draagt – geïnspireerd door Sint Franciscus van Assisi, de patroonheilige van de armen – legde hij vanaf het begin grote nadruk op de nabijheid van de mensen.
In plaats van in de prachtige Pauselijke vertrekken in het Apostolisch Paleis woont hij in het bescheiden pension Santa Marta. Hij draagt geen rode schoenen, laat zich niet kussen, maar schudde duizenden handen, omhelsde zieken en deelde snoepjes uit aan kinderen.
Wereldwijd medeleven
Sinds zijn opname in het ziekenhuis op 14 februari bidden mensen over de ganse wereld voor de Paus, die lijdt aan een ernstige longziekte – ook veel mensen die ver van de kerk af staan. Zijn open en nuchtere houding heeft hem de afgelopen twaalf jaar veel sympathie opgeleverd, niet alleen onder katholieken, maar zeker ook onder andere geloven, zoals de protestanten en islamieten.
Met zijn 88 jaar is Franciscus de op één na oudste regerende Paus in de geschiedenis, na Leo XIII, die in 1903 op 93-jarige leeftijd stierf. Ondanks zijn leeftijd blijft hij vasthouden aan zijn hervormingsplannen: zijn Wereldsynode is bedoeld om de rooms-katholieke kerk te vernieuwen en leken meer inspraak te geven.
Wanneer keert Franciscus huiswaarts?
Het Vaticaan laat in het midden of en hoe de Paus zijn jubileum zal vieren. Persoonlijke feestdagen en vakanties waren voor hem nooit belangrijk, zo werd gezegd. Maar achter de muren van het Vaticaan rijst een andere vraag: wanneer kan Franciscus terugkeren naar de Pauselijke Staat?
Zijn toestand stabiliseert, maar blijft kwetsbaar. Vaticaanwoordvoerder Matteo Bruni verzekert dat er geen acuut levensgevaar meer is, maar dat de Paus medisch nauwlettend in de gaten wordt gehouden. Er is nog geen ontslagdatum vastgesteld: “De Paus mag het hospitaal verlaten zodra dat mogelijk is”, aldus Bruni.
Ook al wordt Franciscus binnenkort uit het ziekenhuis ontslagen, het is nog onduidelijk hoe snel hij weer openbare evenementen kan bijwonen. Zijn gezondheid had hem de laatste jaren al meer-en-meer beperking opgelegd. Sinds 2022 maakt hij veelvuldig gebruik van een rolstoel, in 2023 onderging hij een buikoperatie en onlangs is hij meerdere keren gevallen in zijn appartement.
Er zijn veel vragen, vooral met betrekking tot de komende Goede Week en Pasen. Traditioneel leidt de Paus de Hoogmissen en centrale vieringen, zoals de processie op Goede Vrijdag en de paaszegening ‘Urbi et Orbi’. Het is de vraag of Franciscus bij deze afspraken aanwezig kan zijn. Achter de schermen wordt gespeculeerd dat kardinalen of naaste vertrouwelingen hem bijstaan.
Er zijn geen recente foto’s of video’s van hem sinds zijn ziekenhuisopname. In een onlangs vrijgegeven audioboodschap was te horen dat hij een trillende stem had en duidelijk kortademig was. Het gebrek aan visueel bewijs van zijn toestand voedt speculaties over zijn werkelijke toestand. De Paus heeft zich niet laten fotograferen in zijn ziekenhuiskamer, iets wat Paus JP II wel deed.
Een pontificaat in transitie
De aanhoudende afwezigheid van Franciscus toont aan dat zijn pontificaat een nieuwe fase ingaat. Vroeger stonden reizen en hervormingen centraal in zijn ambt, maar nu staat zijn gezondheid steeds vaker centraal. Momenteel is het Heilig Jaar 2025 aan de gang, een groot kerkelijk evenement waarvoor miljoenen pelgrims in Rome worden verwacht. Maar of Franciscus daadwerkelijk invloed kan uitoefenen op deze gebeurtenis, is onzeker.
Zijn gezondheid zou ook de discussie over een eventueel ontslag weer kunnen doen oplaaien. Tot nu toe heeft Franciscus steeds een aftreden uitgesloten. Maar nu hij nog steeds in het ziekenhuis ligt, zal de discussie waarschijnlijk alleen maar verder oplaaien.
