-Vaticaanstad- Paus Leo XIV heeft een belangrijke wijziging in de financiële structuur van de Heilige Stoel doorgevoerd. Met de apostolische brief in de vorm van een motu proprio getiteld “Coniuncta cura”, afgekondigd op 6 oktober 2025, heeft de Heilige Vader het decreet van Paus Franciscus uit 2022 ingetrokken dat de exclusieve status van het Instituut voor Religieuze Werken (IOR) als enige beheerder van de financiële activa van het Vaticaan vastlegde.
De nieuwe regel geeft de Administratie van het Patrimonium van de Apostolische Stoel (APSA) een centrale rol in het beheer van de activa van de Heilige Stoel en opent de mogelijkheid om externe tussenpersonen in te schakelen wanneer het Investeringscomité dat bepaalt.
De tekst vertegenwoordigt een koerswijziging ten opzichte van de gecentraliseerde aanpak die de afgelopen jaren is toegepast. In 2022 beval het door Franciscus ondertekende werkorder alle Vaticaanse instellingen om hun financiële activa binnen maximaal dertig dagen over te dragen aan het IOR, met als doel het patrimoniale beheer onder één controle te brengen. Deze maatregel maakte een einde aan de autonomie waarmee verschillende Vaticaanse dicasteries en entiteiten traditioneel hun middelen beheerden, waarvan sommige bij internationale banken waren gedeponeerd.
Drie jaar later herintroduceert Leo XIV een systeem van gedeeld beheer dat nieuwe coördinatie-mechanismen introduceert. Volgens het motu proprio blijft de APSA verantwoordelijk voor het vermogensbeheer, maar zal de IOR fungeren als operationeel instrument “tenzij de beleggingscommissie bepaalt dat het efficiënter of passender is om andere financiële intermediairs in te schakelen”. De rol van de IOR blijft dus bestaan, maar verliest het exclusieve karakter dat het sinds 2022 had.
Deze bepaling beoogt de samenwerking tussen instanties te versterken en meer transparantie in het beheer van de middelen van het Vaticaan te bevorderen. In de praktijk krijgt de APSA de beslissingsbevoegdheid over investeringen terug, terwijl de IOR het belangrijkste uitvoerende orgaan blijft, zonder het beheer van de fondsen te monopoliseren.
Het document maakt deel uit van het begin van het pontificaat van Leo XIV en weerspiegelt de wens om de economische architectuur van de Heilige Stoel te herzien en aan te passen aan een flexibeler en meer collaboratief kader. Het document “Coniuncta Cura” treedt onmiddellijk na publicatie in L’Osservatore Romano in werking en alle Vaticaanse instellingen zullen zich moeten houden aan de nieuwe bepalingen met betrekking tot investeringen en vermogensbeheer.
Met deze maatregel stapt de Heilige Stoel over van een gecentraliseerd controlemodel naar een systeem van institutionele medeverantwoordelijkheid. De hervorming herdefinieert de rol van de financiële instellingen van het Vaticaan en markeert een nieuw hoofdstuk in het financiële beleid van Vaticaanstad, dat gedeeltelijk de gedecentraliseerde structuur van vóór 2022 herstelt, met criteria van gedeeld toezicht en interne samenwerking.
