Ook in ontwikkelingslanden kiezen steeds meer mensen voor kinderloos bestaan

Wereldwijd dalen de vruchtbaarheidscijfers en dat doet ook de aandacht voor mensen zonder kinderen toenemen. Onderzoek wees al uit dat het aantal koppels dat bewust niet kiest voor een kind groeit in rijke landen. Maar nog maar weinig studies keken naar mensen zonder kinderen in ontwikkelingslanden – dat doet dit onderzoek van de Amerikaanse psychologen Zachary en Jennifer Neal van de Michigan State University dus wel.

Het onderzoekerskoppel bijt zich al jaren vast in dit thema, en krijgt soms vragen over de eigen kinderwens. Ze noemen zichzelf wat dat betreft graag ‘strategisch ambigu’. “Als we ons identificeren als kinderloos, zouden lezers kunnen denken dat we ons onderzoekswerk met een specifieke agenda benaderen. Identificeren we ons als ouders, zou men kunnen denken dat we kinderloze mensen niet helemaal zouden kunnen begrijpen. Daarom nemen we als onderzoekers een positie van strategische ambiguïteit in”, leggen ze uit.

Onverwacht

Voor hun meest recente onderzoek, verschenen in het tijdschrift PlosOne, ontwikkelden de Neals speciale software om data van de Demographic and Health Surveys (DHS) te analyseren. Uit de analyse van deze bevolkingsonderzoeken bleek dat sommige ontwikkelingslanden onverwacht grote aantallen kinderloze mensen hebben (‘child free’). Dit zijn mensen die nu geen kinderen hebben en dat in de toekomst ook niet willen.

De DHS-gegevens werden tussen 2014 en 2023 verzameld bij meer dan 2 miljoen mensen – onder wie bijna 40.000 kinderloze mensen – in 51 ontwikkelingslanden. Ze ontdekten dat het aantal volwassenen zonder een kind aanzienlijk verschilde tussen landen, zelfs binnen dezelfde regio.

Zo zijn er in de Filipijnen 7,3 procent van de jonge, alleenstaande vrouwen (15 tot 29 jaar) bewust kinderloos, terwijl dit in Indonesië slechts 0,4 procent is. Het hoogste percentage is gevonden in Papoea-Nieuw-Guinea (15,6 procent), een groot verschil met landen als Madagaskar (0,4 procent) of Liberia (0,3 procent).

Hogere levensstandaard, minder kinderen

De wetenschappers ontdekten een duidelijk verband tussen de mate van ontwikkeling in een land en het aantal mensen dat liever kinderloos blijft. Hoe beter het land scoort op de Human Development Index (HDI), die kijkt naar gezondheid, onderwijs en levensstandaard, hoe groter het aandeel kindvrije burgers. Ook gendergelijkheid en politieke vrijheid blijken een rol te spelen, al was die invloed kleiner.

In Tsjaad, een land met lage ontwikkelingscijfers, lag het percentage mensen zonder kinderen rond de 1 procent, terwijl Turkije, dat een stuk hoger scoort op de HDI, rond op 5,3 procent uitkwam. Buurland Armenië blijft dan weer op 1 procent steken.

In Afrika ten zuiden van de Sahara vallen Ethiopië (8,9 procent) en Zuid-Afrika (5,7 procent) op als uitschieters.

De conclusie is dat de keuze om kinderloos te blijven niet beperkt is tot rijke landen. “Er is steeds meer aandacht voor het stijgende aantal mensen in rijke, hoogontwikkelde landen dat geen kinderen wil”, zeggen Zachary en Jennifer Neal. “Dit onderzoek toont aan dat de keuze om kinderloos te blijven niet beperkt is tot de ontwikkelde wereld, maar dat veel mensen in ontwikkelingslanden ervoor kiezen om geen kinderen te krijgen.”