1.800 Jaar lang was het Christendom Katholiek in de juiste zin, zegt de historicus Hubert Wolf: alomvattend en veelkleurig. Dat veranderde 150 jaar geleden – deze koerswijziging is nu nog steeds merkbaar.
-Münster- (KNA) De Rooms-Katholieke kerk zoals wij die heden-ten-dage kennen is volgens de Duitse kerkhistoricus Hubert Wolf uit Münster nog niet zo oud als velen vermoeden. “Heel veel zaken die wij tegenwoordig als ‘oerkatholiek’ zien, is nog maar 150 jaar oud en heeft vaak maar weinig met de oorsprong van het Christendom en een veronderstelde onveranderlijkheid van geloof en leer van doen“, zei Wolf gisteren tegen Keulse media.
‘Eenheidskatholicisme’
“Vandaag-de-dag hebben wij te maken met een zichtbaar op de Paus geconcentreerd ‘eenheidskatholicisme’. Tot ver in de 19e eeuw echter, was de Roomse kerk precies wat het woord Katholiek wil zeggen: volledig en verschillend. ‘Het’ Katholicisme bestond niet“, aldus Wolf. “Een onfeilbare Paus bestaat ook nog maar sinds goed 150 jaar.“De zogenaamde Ultramontanen, die de kerk alleen bij de Paus in goede handen zien, hebben tijdens het Pontificaat van Paus Pius IX (1846-1878) de alleenheerschappij gegrepen en andere groepen ‘verketterd’ en aanstonds de onfeilbaarheid van de Paus ingevoerd.
Een andere uitvinding uit de 19e eeuw was de uitbreiding van de juridische primaatsbevoegdheden van de Paus, aldus Wolf: De Pontifex mocht overal ter wereld in de bevoegdheden van de Bisschoppen ingrijpen en de gelovigen moesten steeds toe-stemmen met dat wat de Paus gezegd had. Dat had echter ook een nadeel. “Geen enkele Paus komt nog langer weg met wat zijn voorgangers aan – excuses- onzin hebben verkondigd. Anders zouden zij moeten toegeven, dat de voorgangers de Heilige Geest misten.“
Deze uitvindingen zijn nog steeds krachtig en sterker dan 1800 jaar kerkgeschiedenis daarvoor. “Wat mij keer op keer opvalt, niet in de laatste plaats bij mijzelf: uiteindelijk kijken de Katholieken altijd naar de Paus, ook al willen zij dat niet echt”, zo Wolf.
Synodaliteit van Franciscus zijn “woorden zonder inhoud”
De door Paus Franciscus verkondigde en gewenste synodaliteit zijn “woorden zonder inhoud“, zo lang deze niet in praktijk gebracht worden. “Wat wij nu beleven, is een vage hoop op een ‘synodale weg’, die al aan zijn eind is voordat het van start gaat.” Als de Bisschoppen het niet eens zijn met het document, dienen zij als opvolgers van de Apostelen de moed te hebben om in verzet te komen, de Paus aan zijn woorden herinneren en synodaliteit en subsidiariteit opeisen.
Door de geschiedenis heen hebben Pausen herhaaldelijk de leer van de kerk veranderd en tegelijkertijd geprobeerd de reikwijdte van hun onfeilbaarheid uit te breiden, zegt Wolf. Er wordt bijvoorbeeld gezegd dat Johannes Paulus II in 1994 definitief de uitsluiting van vrouwen van het Priesterambt heeft vastgesteld. Hiervoor zou hij echter de goedkeuring moeten krijgen van alle Bisschoppen wereldwijd, aldus Wolf. ‘Ik ben misschien gewoon een domme historicus, maar ik had graag het bewijs gezien dat de Paus deed wat hij in ieder geval had moeten doen om geldigheid en trouw voor zijn standpunt te kunnen opeisen.’
De professor uit Münster gelooft dat de kerk weer in beweging kan komen na de huidige verlamming. Daartoe moet men bereid zijn de historische conditionaliteit van de leerstellingen van de kerk te erkennen en ze aan te passen aan de eisen van het heden, zoals het geval was gedurende meer dan 1800 jaar – “tot de dag 150 jaar geleden toen de Paus onfeilbaar werd”, zo wolf. “Traditie of traditionalisme, dat is hier de vraag. Een vraag die van levensbelang is voor de kerk.
