O P I N I E
door
Rosa Busquets en Luiza Campos
-Londen- Acteur Orlando Bloom heeft recent zijn bloed laten zuiveren van microplastics. ‘Aferese’ is dan wel een bewezen methode om bloed te filteren, maar is het ook nuttig voor zo’n detox? Dit zegt de wetenschap.
Orlando Bloom onthulde vorige maand dat hij een behandeling had ondergaan om zijn bloed te “reinigen”. Veel mensen trokken hoge wenkbrauwen bij het horen van dit nieuws. De steracteur uit Pirates of the Caribbean koos voor de methode die aferese wordt genoemd – een medisch proces waarbij bloed uit het lichaam wordt onttrokken en wordt gecentrifugeerd of gefilterd om bepaalde bestanddelen te extraheren. Het gezuiverde bloed wordt vervolgens teruggevoerd in het lichaam.
Aferese wordt volop gebruikt om aandoeningen zoals auto-immuunziekten of abnormaal hoge niveaus van bloedcellen of eiwitten te behandelen. Maar het gebruik ervan als detox voor microplastics is niet wetenschappelijk bewezen.
Toch wilde Bloom aferese proberen omdat hij naar eigen zeggen vermoedde dat zijn lichaam plastics had opgenomen door de dagelijkse blootstelling eraan. En die plastics wilde hij uit zijn systeem.
Afbraak van plastics
Over die blootstelling heeft Bloom waarschijnlijk een punt. Wetenschappers hebben microplastics – piepkleine plastic deeltjes van minder dan 5 mm groot – gevonden in de lucht, in water, in de ondergrond, in voedsel en zelfs in menselijk weefsel. Wat betreft het verwijderen ervan uit de bloedsomloop, wordt de wetenschap wat waziger.
Als onderzoekers die de vervuiling door microplastics bestuderen, hebben we deze kwestie onderzocht in de context van dialyse – een levensreddende behandeling voor patiënten met nierfalen. Dialyse filtert afvalproducten zoals ureum en creatinine uit het bloed. Het reguleert elektrolyten, verwijdert overtollig vocht en helpt de bloeddruk op peil te houden.
Uit ons onderzoek bleek weliswaar dat dialyse een medisch wonder is, maar ook een ironische keerzijde kan hebben: er kunnen op die manier net microplastics in de bloedbaan terechtkomen. In sommige gevallen ontdekten we dat patiënten die dialyse ondergingen tijdens de behandeling werden blootgesteld aan microplastics door de afbraak van plastic onderdelen in de apparatuur – een verontrustende tegenstrijdigheid voor een procedure die bedoeld is om het bloed te spoelen.
Aferese is nauw verwant aan dialyse: bij beide behandelingen wordt bloed uit het lichaam gehaald, door plastic slangen en filters gedreven en dan weer teruggestuurd – dus beide procedures brengen een vergelijkbaar risico met zich mee dat microplastics uit die apparatuur in de bloedbaan terechtkomen.
Wat zijn microplastics?
Microplastics zijn plastic deeltjes die in grootte variëren van ongeveer 5 mm (ruwweg de lengte van een rijstkorrel) tot 0,1 micron – kleiner dan een rode bloedcel.
Sommige microplastics worden opzettelijk geproduceerd, zoals de plastic microkorrels die vroeger in gezichtsreinigingsscrubs zaten. Andere ontstaan wanneer grotere plastic voorwerpen na verloop van tijd afbreken door zonlicht, wrijving of fysieke slijtage.
Microplastics zijn overal: in het voedsel dat we eten, de lucht die we inademen en het water dat we drinken. Plastic verpakkingen, synthetische kleding zoals polyester en zelfs kunstgazon dragen bij aan de verspreiding. Autobanden geven plastic deeltjes af als ze slijten en voedsel dat wordt verwarmd of opgeslagen in plastic bakjes kan vervuild geraken met microplastics.
Veel onbekend
Eén studie suggereert dat de gemiddelde volwassene naar schatting 883 microplastic deeltjes – meer dan een halve microgram – per dag binnenkrijgt.
Tot nu toe hebben grootschalige epidemiologische onderzoeken geen verband aangetoond tussen blootstelling aan microplastics en specifieke ziekten. Maar meer van zulke onderzoeken zijn nodig, en momenteel nog niet afgerond.
Een van de eerste onderzoeken naar microplastics suggereerde dat ze in verband kunnen worden gebracht met ontstekingen, hart- en vaatziekten en DNA-schade – een mogelijke verband met de ontwikkeling van kanker.
Wat nog onduidelijk is, is hoe microplastics zich gedragen in het lichaam: hopen ze zich daar op? Interageren ze met weefsel? Ruimt het lichaam ze zelf op, en zo ja, hoe dan?
De ironie van filteren
Het is verleidelijk om te geloven, zoals Orlando Bloom lijkt te doen, dat we het bloed gewoon kunnen reinigen, zoals we pasta laten uitlekken of drinkwater zuiveren. Net zoals een zeef water uit pasta filtert, filteren dialysemachines bloed – maar met veel complexere en delicatere systemen.
Deze machines werken grotendeels met plastic onderdelen, zoals buisjes, membranen en filters. Die worden blootgesteld aan aanhoudende druk en herhaaldelijk gebruik. In tegenstelling tot roestvrij staal kunnen deze materialen na verloop van tijd afbreken, waardoor microplastics rechtstreeks in de bloedbaan terecht kunnen komen.
Op dit moment is er geen wetenschappelijke publicatie die aantoont dat microplastics effectief uit menselijk bloed gefilterd kunnen worden. Dus beweringen dat dialyse of andere behandelingen ze kunnen verwijderen moeten met voldoende scepsis worden bekeken, vooral als de filtersystemen zelf van plastic zijn gemaakt.
Blootstelling voorkomen
Hoewel het verleidelijk is om snelle oplossingen of door beroemdheden geprezen methoden te overwegen, zijn we nog maar net begonnen met te begrijpen wat microplastics met ons lichaam doen – en hoe we ervan af kunnen komen. In plaats van ons enkel te richten op manieren om plastic uit ons bloed te spoelen, is de meest effectieve langetermijnstrategie in de eerste plaats het verminderen van onze blootstelling aan plastics.
Het verhaal van Orlando Bloom haakt in op een groeiend publiek onbehagen: de overlast die gepaard gaat met plastics. Maar dit probleem heeft meer nodig dan blitse wellness-trends: het vraagt om strenge wetenschap, strengere regelgeving en inzichten in hoe we minder afhankelijkheid kunnen worden van plastic in ons dagelijks leven.
Dit artikel is eerder verschenen bij MariaBode-partner The Concersation.