Paus Franciscus opent archieven Pius XII.

Leestijd: 2 minuten🔊 Lees voor -VATICAANSTAD-Paus Franciscus wil binnen één jaar de dossiers over de ambtstermijn van Paus Pius XII  (1939-1958) vrijgeven. De documenten in de archieven van het Vaticaan zouden op 2 maart 2020, de 81ste gedenkdag van de uitverkiezing van Eugenio Pacelli tot Paus, beschikbaar moeten worden gesteld voor onderzoek, zei Paus Franciscus maandag 4 maart in het Vaticaan. Dit is jarenlang door onderzoekers en wetenschappers verzocht om licht te werpen op de houding van Pius XII ten aanzien van de Holocaust. Op dit moment is er toegang tot de Vaticaanse archieven tot 1939, het einde van de ambtstermijn van Pius XI (1922-1939).

Franciscus had herhaaldelijk verklaard bereid te zijn om de archieven vrij te geven voor onderzoek zodra de catalogisering voltooid is. De werkzaamheden hiervoor zijn op verzoek van zijn voorganger Benedictus XVI. (2005-2013) al volop bezig sinds 2006. Vanwege het lange Pontificaat van Pius XII en vanwege de oorlogsjaren, zijn er heel veel documenten beschikbaar met betrekking tot zijn ambtstermijn.

Vandaag ontving Paus Franciscus de staf van de archiefdienst van het Vaticaan, geleid door Curie-Bisschop Sergio Pagano, om de voortgang van het werk te bespreken. “De Kerk is niet bang voor de geschiedenis, integendeel, zij houdt van haar en wil haar nog meer en beter liefhebben, net zoals God,” zei Franciscus. “Daarom open ik dit documentaire erfgoed met hetzelfde vertrouwen als mijn voorgangers en vertrouw het toe aan de onderzoekers.” Het werk van Pius XII zegt hij: “zal nu in het juiste licht geplaatst worden” en  zijn pastorale, theologische en diplomatieke kwaliteiten zullen de eerbied krijgen die zij verdienen”, volgens de Paus.

Op de vraag of Pius XII “alles wat menselijk mogelijk is heeft gedaan tegen de onrechtvaardigheid van zijn tijd” of als “ingetogen diplomaat” zich stil en afzijdig heeft gehouden en daardoor belangrijke kansen aan zich heeft laten ‘voorbijgaan’, zal dan blijken zegt kerkhistoricus Hubert Wolf uit het Duitse Münster. Maar je moet eerst ‘de bronnen’ zien. Wolf letterlijk: “Eerlijk gezegd: ik weet niet wanneer de Paus precies wist wat er allemaal gebeurde onder de Nazi’s. Wie informeerde hem over Auschwitz? Wanneer wist hij van de holocaust en de joodse kwestie?”

Zelfs in niet-politieke kwesties zoals de vraag: “Wat was de theologische oriëntatie van de Paus of het ontstaan van het dogma van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria”? waarschuwt Wolf voor speculaties en roddel. Dogmatici of anderen kunnen gemakkelijk oordelen, “maar historici hebben bronnen nodig”. “Elke speculatie of classificatie waarvoor ‘redelijk plausibele redenen’ zijn aan te voeren, is niets waard zolang wij niets kunnen aantonen met hard feitenmateriaal”.

Vanwege de controversiële houding van Pius XII ten aanzien van de Holocaust hebben historici en enkele Joodse verenigingen al langer gepleit voor het vrijgeven van de archieven van zijn Pontificaat. Oorspronkelijk had het Vaticaan dit voor 2015 aangekondigd, maar kondigde toen een vertraging aan. Paus Franciscus had herhaaldelijk verklaard bereid te zijn om de documenten vrij te geven voor onderzoek zodra deze gecatalogiseerd zijn.

Bron: ADN/EWTN Foto: wikimedia