-Amsterdam- De tentoonstelling Thuis in de 17de eeuw volgt het ritme van een dag, van het eerste ochtendlicht tot het moment waarop de kaarsen worden gedoofd. Persoonlijke verhalen laten zien hoe mensen, oud en jong, arm en rijk, in de 17de eeuw woonden, werkten, aten, speelden, baden en rouwden. Dankzij het bijzondere scenografische ontwerp van theatermaker Steef de Jong wandelt de bezoeker via 9 ‘kijkdozen’ door de dag. Hoogtepunten uit de toegepaste kunst komen in de tentoonstelling samen met alledaagse voorwerpen die in elk huishouden aanwezig waren. Centraal staan de beroemde poppenhuizen van Petronella Oortman en Petronella Dunois.
De tentoonstelling Thuis in de 17de eeuw is van 17 oktober 2025 t/m 11 januari 2026 te zien in het Rijksmuseum. Thuis in de 17de eeuw wordt mede mogelijk gemaakt door Rijksmuseum Vrienden, Stichting Zabawas, Stichting Thurkowfonds en via het Rijksmuseum Fonds: Fonds Dirk Jan van Orden, Lucy en Bas van der Vlist Fonds, Sara Geertruida Aalders-Huender Fonds, Fonds Sascha Ladenius en een particuliere schenker.
In de tentoonstelling wordt het leven van verschillende mensen uitgelicht, zoals de Zeeuwse familie Boudaen Courten. Van deze familie zijn vergulde meubelen, portretten en zelfs een opvallend familiereliek – een blaassteen als overblijfsel van een ingrijpende operatie – bewaard gebleven. Al deze voorwerpen zijn voor het eerst in eeuwen weer herenigd. Ook kijken we in de tentoonstelling als het ware binnen bij de Utrechtse schilder Joachim Wtewael. In 1628 portretteerde hij zijn dochter Eva, zittend aan hun tafel, die nog bewaard is. Eva is, met een naaikussen op haar schoot en een gebedenboek op tafel, het toonbeeld van de ideale huisvrouw. Helaas mocht het zo ver niet komen, ze overleed 7 jaar na de voltooiing van het schilderij en trouwde nooit. Het schilderij is samen met de tafel en de bijbehorende linnenkast te zien.
Het poppenhuis van Petronella Oortman
Het poppenhuis van Petronella Oortman (ca. 1686-1710) behoort tot de topstukken van het Rijksmuseum en is recent voor het eerst volledig gedigitaliseerd. In een online special die in oktober verschijnt, wandel je door de miniatuurkamers van het poppenhuis en krijg je bovendien een inkijkje in de gewoonlijk verborgen ruimtes. Dit unieke poppenhuis was beslist geen kinderspeelgoed en in de 17de eeuw al een beroemd kunstwerk. Vandaag de dag is het een waardevolle bron voor het leven in de 17de eeuw. Het bevat objecten die meestal de tand des tijds niet hebben doorstaan, zoals voorwerpen die werden gebruikt in de huishouding. Het poppenhuis heeft dan ook een centrale plek in de tentoonstelling.
Beerputten
De tentoonstelling geeft een gelaagd beeld van hoe mensen in de 17de eeuw hebben geleefd. Zo is in samenwerking met Archeologie West Friesland onderzoek verricht naar de beerput van de Hoornse burgemeestersfamilie Sonck. Deze beerput maakt het mogelijk om heel dicht bij hun eetgewoontes te komen: kookgerei, serviesgoed en etensresten vertellen samen het verhaal van wat er in de 17de eeuw bij deze familie op tafel stond. Beerputten op Vlooienburg in Amsterdam laten daarentegen zien hoe Portugese immigranten hun eigen aardewerken kookpotten meenamen naar Amsterdam en daarmee de smaak van thuis.
De kartonnen wereld van Steef de Jong
Theatermaker en beeldend kunstenaar Steef de Jong is de vormgever van de tentoonstelling en maakt, net als in zijn voorstellingen, vooral gebruik van karton. Zijn vormgeving creëert als het ware 9 kijkdozen die het decor vormen voor verschillende momenten van de dag. Steef de Jong is opgeleid tot beeldend kunstenaar aan de Gerrit Rietveld Academie. In 2013 richtte De Jong samen met Ina Veen de stichting Groots en Meeslepend op. Hun theatervoorstellingen ontvouwen zich als levensgrote pop-up boeken voor de ogen van het publiek. Dit jaar heeft hij meerdere voorstellingen, waaronder Operetta Land bij het Nationale Opera en Ballet. Irma Boom Office is verantwoordelijk voor de grafische vormgeving van de tentoonstelling.
Samenwerking
Voor het educatieve aanbod wordt onder meer samengewerkt met Sam en Julia van Karina Schaapmans welbekende Muizenhuis. POLSPOTTEN brengt speciaal ter gelegenheid van de tentoonstelling serviesgoed uit dat is geïnspireerd door de collectie.
Boek
Bij de tentoonstelling verschijnt het gelijknamige boek Thuis in de 17de eeuw. Het boek geeft een nieuwe blik op het dagelijks leven van de 17de eeuw. Het is geschreven door de samenstellers van de tentoonstelling: Sara van Dijk (conservator textiel, Rijksmuseum), Maartje Brattinga (conservator glas, Rijksmuseum), Alexander Dencher (conservator meubelen, Rijksmuseum), Femke Diercks (hoofd toegepaste kunst, Rijksmuseum), Suzanne van Leeuwen (conservator en restaurator juwelen, Rijksmuseum) en Marijn Stolk (archeoloog). Vormgegeven door Irma Boom Office.
Programma
In de audiotour hoor je verhalen over de mensen áchter de spullen. In de lezing vertelt een expert over wat de spullen in huis ons zeggen over de bewoners en hun wereldbeeld. Museumdocenten zijn op verschillende momenten aanwezig in de tentoonstelling om van alles te vertellen over de 17de eeuw. Hoe werkt een strijksteen? En wat voor spellen werden er gespeeld?
In de weekenden kunnen families met kinderen zelf een eigen muizenhuiskamer inrichten, geïnspireerd op de poppenhuizen uit het Rijksmuseum. De 17de eeuw kan ook mee naar huis worden genomen met de do-it-yourself kaarten. Hierop staan allerlei weetjes, zoals tips tegen muggen en bijzondere recepten.
In een podcastaflevering gaan Sara van Dijk, Maartje Brattinga en Steef de Jong in gesprek met Janine Abbring over het maakproces van de tentoonstelling.
Op 22 november is er een prikkelarme avondopenstelling voor volwassenen. Maandelijks zijn er rondleidingen voor blinde en slechtziende bezoekers.