Het onderzoek waarbij de financiën van alle parochies werden doorgelicht was eenvoudig. Omdat vrijwel alle parochies een zogenaamde Anbi-instellingen zijn (wat betekent dat giften aan de parochies deels aftrekbaar zijn van de inkomstenbelasting), zijn zij verplicht om een verkorte weergaven van hun inkomsten en uitgaven te publiceren op internet.
Al decennia lang verkeren de kerken in ons land RK en PC in een spiraal naar beneden. Hoofdoorzaken zijn de individualisering, vergrijzing en alternatieven. De Rooms-Katholieke kerk in Nederland is nog steeds het grootste kerkgenootschap van ons land, met zo’n 3,7 miljoen leden. Het grootste deel van deze leden is ‘slapend’ ofwel het blijft bij een lidmaatschap op papier. Ongeveer 30 procent van de Rooms-Katholieken doet jaarlijks een financiële bijdrage via de Actie Kerkbalans. Het aantal Rooms-Katholieken dat actief betrokken bij een parochie is, als kerkbezoeker of vrijwilliger, is nog veel kleiner: de groep gelovigen die nog met enige regelmaat naar de kerk gaat is geslonken tot zo’n 150.000, 4 procent van alle Katholieken, waarbij de diaspora Noord-Nederland nog het hoogst scoort.
Eindjes aan elkaar knopen
Dergelijke cijfers stemmen niet tot vreugde en resulteert in ‘de eindjes aan elkaar knopen’. De verliezen nemen dan ook jaar-in-jaar-uit toe. In 2019 liepen de verliezen van de parochies op tot ongeveer 10 miljoen. Toen stonden nog zeven van de tien parochies in het rood. Een jaar later is dat dus bijna acht op de tien, met een gezamenlijk verlies dat nog eens 5 miljoen euro hoger uitkomt.
De grootste verliezen worden gemaakt in het Bisdom Roermond ofwel de provincie Limburg: met 7 miljoen euro verlies zijn de parochies uit dat Bisdom verantwoordelijk voor bijna de helft van het complete verlies van de Nederlandse parochies in 2020.
Bijdragen van kerkleden, zoals de kerkbijdrage en de wekelijkse collectes zijn voor de parochies de belangrijkste bron van inkomsten. Vorig jaar leverde dat bijna 66 miljoen euro op, een jaar eerder was het nog bijna 73 miljoen. Een daling van 10 procent in een jaar tijd dus. Dat komt voor een belangrijk deel door de coronacrisis: een groot deel van het jaar kwam er bijna niemand in de kerk, waardoor de collecte-opbrengsten veel lager uitvielen.
Verhoging bijdragen
De grootste kostenposten zijn de salarissen en het onderhoud van de (niet zelden monumentale) kerkgebouwen. Tal van parochies zijn inmiddels met een voorlichtingscampagne begonnen om de jaarlijkse bijdragen op peil te brengen. Veel Katholieken doneerden nog met een jaarbijdrage van rond 70 euro per gezin, dat zou 70 euro per jaar per gezinslid moeten worden. Kortom het percentage van het maandinkomen dat naar de kerk gaat moet aanmerkelijk omhoog. Ter illustratie: In Duitsland dat (nog) de kerkbelasting kent is dat 6 % van het inkomen. Een percentage waar de Nederlandse Bisschoppen alleen maar van kunnen dromen.
Een langzaam weer opstarten na de laatste coronaversoepelingen zal zorgen dat men langzaam weer terugkeert naar betere tijden. Tal van parochies hebben ook acties opgezet om parochianen om een extra donatie te laten geven, vanwege de schade door corona aangericht. Veel parochies beleggen ook, dat is momenteel lucratief, daarentegen leveren de spaarrekeningen niets meer op. Maar lang niet alle parochies beleggen en zij die het wel doen zullen ook rekening moeten houden met de stijgende inflatie en de economische crisis die er aan lijkt te komen.
Als gevolg van de krimp, en in een poging om de kosten te drukken, zijn veel parochies in de afgelopen jaren gefuseerd en werden kerkgebouwen verkocht. Aan dat proces is nog lang geen einde gekomen. Vaak wordt gedacht dat de Rooms-Katholieke kerk een rijke kerk is, maar dat is in Nederland zeker niet het geval. Parochies worden geacht hun eigen broek op te houden. Alleen in uiterste nood kunnen de Bisdommen bijspringen, maar ook bij die Bisdommen klotst het geld bepaald tegen de plinten omhoog.
