-Pretoria- De rooms-katholieke kerk in Zuid-Afrika heeft de uitspraken van de Amerikaanse president Donald Trump over vermeende genocide op blanken verworpen. Zij stelt dat er geen bewijs is en bekritiseren zijn onwetendheid over de geschiedenis van de apartheid. Ook hekelen zij het feit dat de overheid asiel verleent aan Afrikaanse boeren, terwijl men de kwetsbaardere vluchtelingen uit Afrika en Azië negeert.
Donald Trump beweerde onlangs dat er in Zuid-Afrika een “genocide” plaatsvond. Hij beweerde dat blanke boeren “brutaal werden gemarteld en vermoord” en dat hun “land wordt geconfisqueerd”.
Trumps bewering lijkt gebaseerd te zijn op het feit dat president Cyril Ramaphosa in januari een wet ondertekende die gericht was op het aanpakken van de landonteigening waaronder zwarte mensen leden tijdens het bewind van de blanke minderheid.
Geschiedenis van een onwaardige houding en beleid
De blanke boeren, voor het merendeel Afrikaans-sprekende Zuid-Afrikanen, zijn afstammelingen van Europeanen, vooral Nederlanders en Duitsers, die zich halverwege de 17e eeuw in het zuidelijkste puntje van Afrika vestigden. In de loop van de tijd ontwikkelden zij een eigen culturele identiteit, maar hun uitbreiding leidde ook tot de verdrijving van Afrikaanse gemeenschappen van hun voorouderlijke grondgebied. In 1948 voerde de Zuid-Afrikaanse regering onder leiding van Afrikaners de apartheid in , een extreem systeem van rassenscheiding dat voor blijvende ongelijkheid in het hele land zorgde.
Dit systeem omvatte wetten die huwelijken tussen verschillende bevolkingsgroepen verboden, die veel geschoolde banen reserveerde voor blanken en die zwarten dwong om te wonen in zogenaamde ’townships’ en ‘homelands’.
Ook werd hun een behoorlijke opleiding ontzegd. Afrikanerleider Hendrik Verwoerd sprak in de jaren vijftig de beruchte woorden: “Zwarte mensen mogen nooit de groene weiden van het onderwijs te zien krijgen. Zij moeten weten dat hun plaats in het leven is om hout te hakken en water te dragen.”
Dat systeem ontnam de zwarte bevolking ook hun land. Hoewel zij 85% van de bevolking vormden, hadden zij slechts toegang tot 12% van het gebied.
De heerschappij van de Afrikaners in Zuid-Afrika eindigde in 1994, toen kleurlingen voor het eerst mochten stemmen bij nationale verkiezingen. Dit bracht Nelson Mandela en het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) aan de macht. De erfenis van de apartheid bleef echter bestaan.
Beleid om terug te draaien wat al tientallen jaren gebeurt
Daarom heeft de Zuid-Afrikaanse overheid positieve discriminatie bevorderd met als doel de kloof tussen blanke en zwarte Zuid-Afrikanen te verkleinen. Dat beleid – dat ook landroof omvat – heeft Trump boos gemaakt. Hij beweert nu dat blanke boeren worden gediscrimineerd en heeft hen asiel verleend.
Onlangs arriveerde een groep van 59 blanke Zuid-Afrikanen als vluchtelingen in de Verenigde Staten.
Johan Viljoen, directeur van het Denis Hurley Peace Institute van de Zuid-Afrikaanse katholieke bisschoppenconferentie, verwierp de bewering als ongegrond en zei in een persbericht dat er “absoluut geen bewijs” is voor de beschuldigingen van genocide tegen blanken of Afrikaners in Zuid-Afrika.
Viljoen, zelf een Afrikaner, betoogde dat dergelijke uitspraken getuigen van een fundamenteel gebrekkig begrip door president Trump, noch van het concept van genocide, noch van de complexe 400-jarige geschiedenis van Zuid-Afrika. “Ik denk dat zelfs het bespreken ervan als genocide het hele concept van genocide bagatelliseert en beledigt “, aldus Viljoen.
“Dit land kent een 400-jarige geschiedenis van geïnstitutionaliseerd racisme, waarbij mensen van hun land werden beroofd, waardoor we uiteindelijk 12 procent van de bevolking hadden die 85 procent van al het land bezat”, legt Viljoen uit. Hij voegt eraan toe dat het voor de overheid simpelweg een kwestie van rechtvaardigheid was om te proberen de onrechtvaardigheden die door de apartheid waren veroorzaakt, recht te zetten.
Dat is de historische context en iedereen kent die. Donald Trump weet dat duidelijk niet, want als hij het heeft over discriminerende landwetgeving, verwijst hij naar het recht op onteigening.
Vluchtelingenstatus
Viljoen merkt ook op dat Trump, door de vluchtelingenstatus te verlenen aan blanke Zuid-Afrikanen, laat zien dat hij niet weet wat het betekent om vluchteling te zijn. Volgens hem had hij dezelfde status ook moeten verlenen aan de Rohingya in Myanmar en aan vluchtelingen en ontheemden in Gaza en de Democratische Republiek Congo (DRC). “De enige groep mensen aan wie hij de vluchtelingenstatus in de Verenigde Staten verleent, is een groep blanke Afrikaner-boeren, die bekendstaan om hun extreemrechtse politieke opvattingen”, aldus Viljoen.
Chris Chatteris van het Jezuïeteninstituut voor Zuidelijk Afrika zegt dat het met de meeste Afrikaners “redelijk goed gaat . ” Hij legt echter uit dat sommigen zich onveilig voelen, zoals vaak het geval is met veel minderheden in verschillende delen van de wereld.
“Sommige van hun voorouders waren architecten van de apartheid en zij zijn waarschijnlijk bang voor wraak. De zwarte bevolking van Zuid-Afrika heeft echter een buitengewoon vermogen tot vergeving getoond, zowel jegens zichzelf als jegens de blanke bevolking in het algemeen”, zegt Chatteris.
