Rwanda overweegt vaccinatie na onverwachte opflakkering van malaria

Na jaren van vooruitgang in het terugdringen van het aantal malariagevallen, is er in Rwanda een verrassende heropleving van de ziekte aan de gang. Daarnaast zijn er ook zorgwekkende tekenen van resistentie tegen de bestaande behandelingen. De overheid ziet zich daarom genoodzaakt om opnieuw te kijken naar vaccinatie, iets waar het land eerder maar weinig voor voelde.

Sterke toename

Rwanda kon bijna tien jaar lang goede cijfers voorleggen: in 2023 werden er slechts 430.000 malaria-infecties geregistreerd, waar het in 2016 nog om vijf miljoen gevallen ging – dat leren de data van het Rwanda Biomedical Centre (RBC), het Rwandese agentschap voor gezondheidszorg.

Maar die vooruitgang staat nu op het spel, zegt Aimable Mbituyumuremyi, afdelingsmanager voor malaria en andere parasitaire ziekten bij het RBC.

Vorig jaar werd er opnieuw een stijging opgetekend, met meer dan 45 procent in één jaar tijd, tot 620.000 malariagevallen.

Rwanda was in 2023 niet ingegaan op de uitrol van een eerste grote vaccincampagne door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en vaccinalliantie Gavi. Het land had vertrouwen in de consistente vooruitgang die het in de afgelopen tien jaar had geboekt bij het terugdringen van de ziekte.

“Maar nu zien we opnieuw een sterke toename”, zegt Mbituyumuremyi. “We overwegen om de vaccins in te zetten, omdat alle andere maatregelen nog niet afdoende werken.”

Bijna uitgeroeid

De stijging van het aantal infecties begon onverwacht in januari 2024, een periode waarin de incidentie van malaria volgens Mbituyumuremyi normaal eerder afneemt.

“Het is voor het eerst sinds 2016 dat we een toename van het aantal malariagevallen in Rwanda zien”, zegt hij. “We zijn gealarmeerd omdat het niet gewoon om een lichte stijging gaat.”

Volgens Mbituyumuremyi daalde het aantal jaarlijkse sterfgevallen van 650 mensen in 2016 tot 67 in 2023. Meer dan twintig districten waren beland in de fase van ‘pre-eliminatie van malaria’.

Maar dat veranderde tussen januari en oktober 2024: het land registreerde toen 620.000 malariagevallen, een stijging van bijna 200.000 ten opzichte van dezelfde periode in 2023.

Alleen al in oktober waren er 112.000 gevallen, waarvan bijna 90 procent geconcentreerd was in slechts vijftien van de dertig districten van Rwanda.

“Dat hadden we niet meer verwacht, omdat we ons in de fase vóór de uitroeiing bevonden”, legt Mbituyumuremyi uit. “We hadden enkel nog maar de geleidelijke afname verwacht.”

Malariavaccin

Tot nu toe hebben zeventien Afrikaanse landen het malariavaccin geïntroduceerd met steun van de Wereldgezondheidsorganisatie en Gavi.

“Nu zouden we graag zien dat ze ons er ook bijnemen”, zegt Mbituyumuremyi, die nog toevoegt dat het land forse investeringen heeft gedaan in de meeste malariagevoelige districten, zoals het preventief sproeien van insecticiden binnenshuis en de distributie van muskietennetten aan de bevolking.

Het land heeft al meer dan 1,5 miljoen dollar per district uitgegeven aan de sproeivloeistof, en dat in een tiental districten in totaal.

Resistentie

Volgens het RBC hebben verschillende factoren bijgedragen aan de nieuwe golf van infecties. Zo is er de toegenomen resistentie van muggen tegen geneesmiddelen, veranderingen in het gedrag van muggen en veranderingen in het milieu, die ertoe leiden dat het aantal broedplaatsen is toegenomen.

Voorlopige gegevens van het RBC wijzen erop dat de effectiviteit van het geneesmiddel artemisinine afneemt als gevolg van resistentie.

Daarnaast is Mbituyumuremyi bezorgd over de verspreiding van de ziekte tussen buurlanden. “Voorlopig onderzoek wijst uit dat bijna alle meest getroffen sectoren zich bevinden in de grensgemeenschappen Nyagatare, Gisagara en Bugesera”, zegt hij.

Om de resistentie tegen artemisinine tegen te gaan, is Rwanda begonnen met het gebruik van alternatieve geneesmiddelen.

“Sinds eind vorig jaar ontvangen we nieuwe antimalariamiddelen, en we voeren een strategie van meerdere eerstelijnsbehandelingen”, legt hij uit.

Ondanks de tegenslag blijft Rwanda ernaar streven om in 2030 malariavrij te zijn. Gezondheidsfunctionarissen herzien daarom de strategie van het land. De mogelijke invoering van vaccins als onderdeel van een bredere aanpak, is een belangrijke optie die op de tafel ligt.

–Dit artikel is eerder verschenen bij MariaBode-partner Scidev.net.