– Jeruzalem/Tel Aviv – De hele wereld stond even stil, toen op Tweede Paasdag de media kond deden van het overlijden van de zo geliefde Paus Franciscus (88). Politici en andere hoog-waardigheidsbekleders wereldwijd, grepen naar hun devices om hun X-rouwberichten de wereld in te sturen.
Maar hoe anders was dat in Israël. Met een korte diplomatieke boodschap: “Rust in vrede, Paus Franciscus. Moge zijn nagedachtenis een zegening zijn”, deed de Israëlische regering de dood van Franciscus af.
Merkwaardigerwijs verdween de condoleance echter razendsnel. Een vergissing, legde het ministerie van Buitenlandse Zaken uit, dat zijn fout herstelde met een verbod aan de Israëlische diplomaten de condoleanceregisters te tekenen. Op de uitvaart van de Paus in Rome werd Israël vertegenwoordigd op het laagste diplomatieke niveau: door zijn ambassadeur in Rome. Het is allemaal Franciscus’ eigen schuld, vonden ze in Jeruzalem en Tel Aviv. Franciscus hij zich met zijn veroordelingen van de Israëlische genocide in Gaza maar niet zo antisemitisch moeten opstellen.
Respect
Paus Franciscus had groot respect voor het jodendom. Hij was bevriend met diverse rabbijnen, sprak zich fel uit tegen het antisemitisme, bezocht synagogen, reisde naar Auschwitz, zijn eerste reis als Paus was naar Israël. Vanwaar dan die Israëlische haat? Franciscus’ probleem zat hem in het erkennen van de Palestijnse staat, hij bezocht Bethlehem op de bezette Jordaanoever en bad bij de apartheidsmuur voor vrede. De veldslag van 7 oktober noemde Franciscus daden van een onuitsprekelijke wreedheid. Hij eiste vrijlating van de gijzelaars en sprak met hun familieleden. Maar toen vergeldingsacties tegen Hamas veranderden in regelrechte genocide, sprak hij zijn afschuw uit over de wreedheid waarmee kinderen in scholen en ziekenhuizen worden bestookt met gruwelijk militair geweld.
Dagelijks belde de Pontifex Gabriel Romanelli, de priester in Gaza-stad en net zoals de Paus Argentijn. De Paus bad en sprak met hem. De katholieke kerk in Gaza dient als schuilplaats voor honderden Gazanen. Eerste Paasdag deed de Paus zijn laatste oproep tot vrede en veroordeelde hij het geweld tegen zowel Palestijnen als Israëliërs. Een dag later stierf hij.
De eerste reactie uit Israël was van president Herzog: ‘Moge zijn nagedachtenis inspireren tot daden van goedheid en hoop voor de mensheid.’ Netanyahu kwam pas na vier dagen met een opmerkelijk korte en weinig inhoudelijke mededeling. De regeringslijn was: doodzwijgen, die Paus. Had hij in het Vaticaan niet een kerststal bezocht waarin Jezus op een Palestijnse keffiyeh lag? Had hij met de woorden ‘het is verboden terreur te beantwoorden met terreur’ Israël en Hamas niet over een kam geschoren?
Netanyahu en de Paus hadden nooit een innige relatie. Toen wijlen Paus Franciscus in 2014 een staatsbezoek aan Israël bracht, begroette premier Benjamin Netanyahu hem en merkte op: “Jezus was hier, in dit land. Hij sprak Hebreeuws.” De Paus corrigeerde hem vriendelijk maar beslist: “Aramees.” Die korte, speelse woordenwisseling vatte misschien wel het beste zijn relatie met de Joodse wereld samen: warm en vriendelijk, maar ook bruut eerlijk wanneer nodig.
Franciscus bekritiseerde de Israëlische oorlog in Gaza nog scherper dan die in Oekraïne en schuwde niet te suggereren dat het om een genocide zou kunnen gaan. “Volgens sommige experts vertoont wat er in Gaza gebeurt de kenmerken van een genocide. Het moet zorgvuldig worden onderzocht om te bepalen of het past binnen de technische definitie die door juristen en internationale instanties is geformuleerd”, schreef Francis in zijn recente boek “Hope Never Disappoints: Pilgrims Towards a Better World”.
Op de Israëlische sociale media wordt Franciscus tot op de dag van vandaag niet gespaard. Iemand schreef dat hij blij was dat deze hater van Israël dood was. Een vorige Israëlische ambassadeur in Italië, Dror Eydar, vergeleek de ‘antisemiet’ Franciscus met Pius XII, de Paus die -volgens hem- zweeg tijdens de holocaust. Deelnemen aan de begrafenis van zo’n man zou Israëls nationale waardigheid aantasten.
Gelukkig zijn er ook andere en realistischer geluiden in Israël, bijvoorbeeld van dagblad Haaretz: “Franciscus zal uiteindelijk herinnerd worden als een voorstander van de joods-katholieke dialoog. Hij bezocht in 2016 de belangrijkste synagoge van Rome, waar hij hartelijk werd ontvangen en herhaaldelijk benadrukte dat joden de “oudere broeders” van de katholieken waren – in navolging van de woorden van een voorganger, Paus Johannes Paulus II. In datzelfde jaar publiceerde hij een exhortatie over de liefde die het onder andere voor katholieken gemakkelijker maakte om met Joden te trouwen . Hij stelde ook herhaaldelijk dat katholieken niet moesten proberen joden te bekeren en beperkte het reciteren van een gebed dat oproept tot de bekering van joden.
