-München- Meer dan 500 jaar oud, 35 bij 25,5 centimeter groot, prijs? topgeheim: met “Maria als koningin van de hemel” van Albrecht Dürers leerling Hans Baldung, is nu in het bezit van de Alte Pinakothek in München, een spectaculaire nieuwe aanwinst. Meerdere sponsoren maakten de aanschaf mogelijk.
Hoeveel de nieuwe aanschaf gaat kosten, blijft strikt geheim. “Over de aankoopprijs zwijgen men zoals gebruikelijk”, zei de Beierse minister van Kunst & Cultuur Markus Blume (CSU) in de Alte Pinakothek in München, en knipoogde: “Maar goedkoop was het niet.” Martin Hoernes, secretaris-generaal van de Ernst von Siemens Kunststichting, legt uit dat de aankoop van het schilderij twee of drie jaar geleden volkomen onmogelijk leek: “Toen waren er nog een paar cijfers vóór de vele nullen. Wij wisten dat het niet kon.”
Nu is het zover: dankzij de steun van diverse donateurs hebben de Beierse Staatscollecties Schilderijen een van de laatste schilderijen van de renaissanceschilder Hans Baldung, alias Grien (1484/85-1544), die zich nog in particulier bezit bevindt, kunnen aankopen: “Maria als koningin des hemels”, vermoedelijk gemaakt rond 1516/1518.
“Een van Dürers meest getalenteerde studenten”
Bij de presentatie van de nieuwe aanwinst sprak minister van Kunst Blume van een “dag van ongebreidelde vreugde” en zei dat München met “Maria als Koningin des Hemels” in zekere zin “hemelse bijstand” ontving. “Ik ben zeer verheugd dat wij vandaag het werk van een van Albrecht Dürers meest getalenteerde leerlingen, namelijk Hans Baldung Grien, zelf een uitmuntend renaissanceschilder, hier in dit nieuwe onderkomen kunnen verwelkomen”, aldus Blume.
Naar aanleiding van de debatten over naziroofkunst in de afgelopen maanden, maakte de minister van Kunst duidelijk dat de herkomst van het werk definitief is opgehelderd: “Alles is duidelijk.” Volgens de Staatscollecties Schilderijen behoorde het schilderij toe aan een Joodse verzamelaar die met zijn verzameling naar Zwitserland verhuisde nadat de nazi’s in 1933 aan de macht kwamen. Na zijn dood in 1977 werd het werk geveild. Eerst was het in een Duitse privécollectie, daarna was het in Amerikaans bezit.
“Ongelooflijk hoge schilderkunstige kwaliteit”
Grien is zeker “een van de belangrijkste, maar ook meest originele en stilistisch eigenzinnige kunstenaars van de renaissance ten noorden van de Alpen”, aldus Gabriel Dette, hoofd van de collectie Oud-Duitse en Oud-Nederlandse schilderkunst van de Alte Pinakothek. “Maria als Koningin van de Hemel” is een klein devotioneel beeld van ongelooflijk hoge schilderachtige kwaliteit en heldere, “prachtig op elkaar afgestemde kleuren.”
Maria wordt afgebeeld als een hemelse koningin in al haar majesteit, maar tegelijkertijd ook als een nederige en liefdevolle moeder, zo beschrijft Dette. Typisch voor Baldungs werk is de ‘dubbele bodem’; Veel nuances kun je pas herkennen als je er een tweede, derde of vierde keer naar kijkt. Het heldere gebied achter de kroon lijkt bijvoorbeeld op het eerste gezicht op een halo. Bij nadere beschouwing herkent men echter een kosmisch hemelverschijnsel.
Het houten paneel is 35 bij 25,5 centimeter groot en is vanaf 5 juni te zien als onderdeel van de collectiepresentatie ‘Hoe beelden verhalen vertellen. Verhalen van Albrecht Altdorfer tot Peter Paul Rubens’ op de begane grond van de Alte Pinakothek.
Nieuwe partner voor de Pinakotheken
Een aankoop van “deze kwaliteit en uitmuntendheid” voor de Alte Pinakothek is een “wonder”, aldus een enthousiaste collectiedirecteur Dette. Het is ‘eigenlijk onmogelijk’ om zo’n werk op de kunstmarkt te vinden en het vervolgens te kunnen financieren.
De aankoop werd mogelijk gemaakt door een nieuwe sponsor: voor het eerst steunde de Stichting Pesl Bavaria een nieuwe aankoop voor de Staatscollecties Schilderijen. Het doel van de stichting is het bevorderen van de aankoop van kunstwerken uit de periode tot het midden van de 19e eeuw.
