-VATICAANSTAD- Gisteren, zondag, sloot Paus Franciscus de vierdaagse anti-misbruiktop af zoals elke grote bijeenkomst wordt afgesloten in het Vaticaan die meerdere dagen duurt met een Heilige Mis. Maar sommige dingen waren anders dan anders: er was geen grote Eucharistieviering in de Sint-Pietersbasiliek. De Paus vierde in de “Sala Regia”, de Koningszaal waar normaal de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie van het Corps Diplomatique plaatsvindt. Met 190 deelnemers, voornamelijk voorzitters en afgevaardigden van de Bisschoppenconferenties uit de ganse wereld, evenals Religieuze oversten, hoofden van de Vaticaanse autoriteiten en deskundigen op het gebied van misbruik en kinderbescherming. En…. de Heilige Vader preekte niet – hij nam alleen het woord aan het eind voor een toespraak.“Nu is het belangrijk dat woorden omgezet worden in daden”: Kardinaal Marx in zijn slotverklaring op zondagmiddag.
Hij sprak bijna een half uur en in eerste instantie leek het alsof Franciscus de Kerk buiten beschouwing liet en alleen maar sprak over het wereldwijde fenomeen van misbruik in algemene zin, dat vooral in gezinnen voorkomt en zaken als sekstoerisme en kinderpornografie omvat. Slachtoffers van klerikale mishandeling reageerden prompt en verontwaardigd. Het werd gevolgd door een theologisch gedeelte waarin de Paus uitlegde dat geestelijken die kinderen mishandelden handlangers van de duivel zijn. Hij zei: “In de misstanden zien wij de hand van het kwaad dat zelfs de onschuld van de kinderen niet spaart.” De Kerk ziet “in de gerechtvaardigde woede van slachtoffers de weerspiegeling van de toorn Gods.”
Toen richtte Franciscus zich op het kwaad in de kerk: klerikalisme en machtsmisbruik. In de kerk is misbruik “ernstiger en schandelijker omdat het haaks staat op de morele autoriteit en ethische geloofwaardigheid.” De Paus presenteerde duidelijke richtlijnen waarop de Kerk zich in de toekomst zou moeten focussen: kinderbescherming, geen zaken meer relativeren, ‘echte zuivering, betere selectie en opleiding van kandidaten voor het ‘Priesterschap, de voorstellen en richtlijnen van de Bisschoppenconferenties zouden norm moeten worden, misbruikte personen moeten worden beschermd en kinderpornografie en sekstoerisme bestreden.
Een paar uur na de Mis kondigde het Vaticaan nog een aantal andere maatregelen aan. Een consistent hardhandig optreden tegen daders, ook binnen het Vaticaan, door de organisatoren werd dat al aangekondigd vóór de bijeenkomst. De eerste reacties op de Pauselijke toespraak waren negatief, niet alleen van de zijde van de slachtoffers maar ook van theologen en Katholieke instanties en media.
Paus: “Misbruikers handlangers van de duivel”
Binnenkort zal er een Pauselijk “Motu proprio” komen inzake de bescherming van minderjarigen en veranderingen in de Kerkelijke wetgeving, zo kondigde de organisator van het treffen en ex-persvoorlichter van het Vaticaan Federico Lombardi aan. Daarnaast zal de Congregatie voor de Geloofsleer een stapsgewijze gids voor Bisschoppen uitgeven over hoe om te gaan met misbruikzaken en hoe preventie eruit moet zien. Er moet ook een ‘task force’ worden gecreëerd, die Diocesen moet helpen die het tot nu toe moeilijk vonden om het misbruikschandaal aan te pakken en preventieve maatregelen te nemen.
In de drie dagen ervoor waren plenaire en elf taalgroepen opgericht om te spreken over drie thema’s: Donderdag werd gesproken over pastorale, wettelijke en spirituele verantwoordelijkheden op het gebied van kinderbescherming. De tweede dag ging over Kerkelijke juridische verantwoordelijkheid. Zaterdag was gewijd aan transparantie in gevallen van misbruik, zowel in het kerkleiding alsook de houding tegenover de Parochianen, civiele autoriteiten, het publiek en niet te vergeten God.
De voorzitter van de Duitse Bisschoppenconferentie en Pauselijk adviseur, Kardinaal Reinhard Marx, pleitte voor de invoering van een speciale Kerkelijke administratieve rechtbank. Alleen op deze manier kunnen alle mensen zich verdedigen tegen fouten in het Kerkbestuur. In het bestaande Kerkrecht hebben alleen geestelijken deze mogelijkheid. Het rechtsbeginsel van het vermoeden van onschuld voor de beklaagde is niet in tegenspraak met de eis van transparantie, zei Marx. Aartsbisschop Charles Scicluna, de hoofdonderzoeker van het Vaticaan in gevallen van misbruik, voerde aan dat meer informatie zou moeten worden gedeeld. Tot nu toe werden de slachtoffers niet of onvoldoende geïnformeerd over hoe hun Kerkprocessen verlopen.
De dienstoudste Vaticaan-journaliste Valentina Alazraki sprak ook tot de Kerkleiders over transparantie: “Als U tegen misbruik en doofpotacties bent, kunnen wij bondgenoten zijn.” Maar als de Bisschoppen en superieuren “niet radicaal staan aan de kant van kinderen, moeders, families en het maatschappelijk middenveld, dan heb je reden om ongerust te zijn”, waarschuwde de Mexicaanse. In 45 jaar als correspondent van het Vaticaan heeft zij ervaren dat journalisten ervan beschuldigd werden verantwoordelijk te zijn voor schandalen rond misbruik en zo de Kerk te willen vernietigen.
