Voor de media zijn asiel en migratie opvolger van AIDS

Vermeulen begint zijn reis op een boot van de Spaanse kustwacht. Voor de kust van Mauritanië zoeken de Spanjaarden naar bootvluchtelingen die de Canarische Eilanden proberen te bereiken om zo Europa binnen te komen. Als Vermeulen vraagt wanneer zij voor het laatst een vluchteling uit de Atlantische Oceaan hebben gevist, is het even stil. Het blijkt tien jaar geleden te zijn. Wat doen de Europeanen en hun bootjes nog bij Mauritanië?

Welke aanslagen zijn er in Europa gepleegd door terroristen uit Mali?

Over de Nederlandse militaire missie in Mali vraagt Vermeulen zich hetzelfde af. ,,Volgens Mark Rutte ligt er een ‘ring van instabiliteit’ om Europa heen. Het zijn landen waar terroristen vrij spel zouden hebben. Om te voorkomen dat zij onze kant op komen, moeten onze soldaten hun kant op, aldus Rutte. Over welke terroristen heeft hij het? Welke aanslagen zijn er in Europa gepleegd door terroristen uit Mali? Ik weet het niet. Als wij daar niet zitten om onszelf te beschermen en niet om de lokale bevolking te helpen, wat doen wij er dan wel? Waarschijnlijk zitten wij alleen in Mali zodat Rutte kan zeggen dat zijn regering alles doet aan onze veiligheid.”

Volgens Vermeulen is het Nederlandse en het Europese Afrikabeleid gebaseerd op ‘VVD-gezwets’. ,,Wij hebben het idee dat er miljoenen jonge Afrikaanse mannen onze kant op proberen te komen om hun geluk te zoeken. De allerarmsten vluchten naar een betere wereld. Dat beeld klopt niet. Als Berbers uit Mauritanië hun geiten zien sterven door droogte, en weten dat er hongersnood zal zijn, overwegen zij geen seconde om de Middellandse Zee over te steken. Migratie naar Europa houdt maar een klein deel van Afrikanen bezig. Toch hangt het als een zwaard van Damocles boven de verhalen die wij over het continent schrijven. Migratie is het nieuwe aids.”

Onder druk van de farmaceutische industrie werd Afrika synoniem voor aids.

Tien jaar geleden schreven journalisten hun pennen leeg over de ziekte. Gans het continent lag op sterven, als wij de verhalen mocht geloven. Alle westerse hulp richtte zich daarop. Onder druk van de farmaceutische industrie werd Afrika synoniem voor aids. ,,Nu schrijven wij juist over de enorme bevolkingsgroei en over migratie. Afrikanen zijn niet dood, maar juist springlevend en zij hebben nog ambities ook. Zo gaan wij van hype naar hype.”

Vermeulen moet erkennen dat ook zijn reisserie meedoet aan die hype. ,,Slavernij, mensensmokkel, uithuwelijking, men ontkomt niet aan dat soort stereotype onderwerpen. Het zijn de verhalen over Afrika die wij kennen. Toch hoop ik dat het gelukt is om een andere kant te laten zien. In plaats van dat wij óver Afrikanen praten, spreken wij mét ze. Zo krijgt men een inkijkje in wat zij belangrijk vinden.”

De volgende aflevering vindt plaats in Timboektoe, de hoofdstad van Mali. Het was een langgekoesterde droom van Vermeulen om daar naartoe te gaan. ,,Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken kan men alleen door Timboektoe in een pantserwagen, anders wordt men ontvoerd. Er een film maken, was uitgesloten. Ik ben heel blij dat het ons toch gelukt is.”

De komende vier weken is de VPRO-serie Sahara te zien op NPO2 op zondagavond 20.15 uur. (red)

Foto: VPRO