-Brussel- Artsen en verpleegkundigen in Europa werken te vaak onder omstandigheden die schadelijk zijn voor hun mentale gezondheid. “Een zorgwekkend aantal zorgverleners kampt met passieve zelfmoordgedachten”, concludeert grootschalig onderzoek van de WHO in Europa.
Het is het grootste onderzoek naar dit onderwerp tot nu toe, bij zorgverleners uit alle 27 landen van de Europese Unie, plus Noorwegen en IJsland. De resultaten tonen de werkelijke kost van een jarenlange onderinvestering in de Europese gezondheidszorg en -personeel, stelt het rapport bikkelhard.
Pesterijen, geweld, overuren
In het afgelopen jaar heeft één op de drie artsen en verpleegkundigen te maken gekregen met pesten of gewelddadige bedreigingen op het werk. Eén op de tien maakt melding van fysiek geweld en/of seksuele intimidatie.
Ondertussen werkt één op de vier artsen meer dan 50 uur per week, en bijna een derde (32 procent) van de artsen en een kwart (25 procent) van de verpleegkundigen heeft slechts een tijdelijk arbeidscontract, wat maakt dat ze ook zorgen hebben over werkzekerheid.
Maar wat de WHO het meest van al verontrust, is dat één op de tien artsen en verpleegkundigen aangaf dat ze in de afgelopen twee weken gedachten hadden als “ik zou beter dood kunnen zijn” of “ik denk aan zelfverwonding”.
Angstig of depressief
Het spreekt voor zich dat als zorgverleners te maken hebben met geweld, consequent lange werkdagen en/of ploegendienst, ze veel meer kans hebben op depressie, angstgevoelens en zelfmoordgedachten, stelt het rapport. Ook uit eerder onderzoek bleek al dat artsen en verpleegkundigen met twee keer zoveel zelfmoordgedachten lopen als de algemene bevolking.
“De resultaten van onze enquête herinneren ons er op pijnlijke wijze aan dat de Europese gezondheidszorgsystemen maar zo sterk zijn als de mensen die ze draaiende houden”, reageert Hans Kluge, regionaal directeur van de WHO voor Europa. “Een op de drie artsen en verpleegkundigen meldt depressie of angst, en meer dan een op de tien heeft wel eens gedacht aan zelfmoord of zelfverwonding. Dat is een onaanvaardbare last voor zij die voor ons zorgen.”
De WHO is stellig: er is nood aan concrete maatregelen, zoals een nultolerantie voor geweld en intimidatie in de zorg. Ploegendiensten moeten hervormd worden en er moet ook een einde te komen aan de cultuur van “werken tot je uitgeput bent”.
Er zijn ook opportuniteiten, zegt het rapport, zoals slimmere werving en gestroomlijnde werkprocessen, ook met hulp van digitale technologieën zoals AI.
“En elke gezondheidswerker moet toegang te krijgen tot vertrouwelijke en stigma-vrije geestelijke gezondheidszorg”, zegt Kluge nog.
Gepassioneerd
Gelukkig is er ook goed nieuws: ondanks de slechte resultaten op vlak van arbeidsomstandigheden en hun geestelijke gezondheid, geven drie op de vier artsen aan een sterk gevoel van betekenis en zinvolheid in hun werk te vinden. Bij verpleegkundigen is dat twee op de drie.
Dat suggereert dat gezondheidswerkers gepassioneerd en gemotiveerd zijn door hun werk, maar dat ze ondersteuning op maat nodig hebben om dat werk vol te houden, zegt het rapport.
Afhankelijk van het land hebben tot 40 procent van de artsen en verpleegkundigen met symptomen van depressie in het afgelopen jaar ziekteverlof opgenomen. Tussen 11 en 34 procent van het zorgpersoneel overweegt om zijn of haar baan op te zeggen.
“In heel Europa kan de druk waarmee artsen en verpleegkundigen te maken krijgen er anders uitzien”, besluit Natasha Azzopardi-Muscat, directeur Gezondheidszorgsystemen bij de WHO. “Of het nu gaat om lange werkdagen in het ene land, tijdelijke contracten in het andere of geweld op de werkplek in nog een ander land, de gevolgen voor de geestelijke gezondheid zijn universeel.”
Noot redactie
Wie na het lezen van dit artikel nood heeft aan een gesprek kan terecht op zelfmoordlijn Nederland 113 of bij de Zelfmoordlijn België op 1813.