40 procent van het gletsjerijs onherroepelijk verloren – maar we kunnen wel nog erger voorkomen

De gevolgen van de opwarming die de aarde op dit moment al ervaart, zijn nog niet volledig duidelijk. Dat komt omdat gletsjers nog geen evenwicht hebben bereikt met het veranderende klimaat.

“Zie het een beetje als een ijsblokje dat je uit de vriezer haalt”, legt onderzoeker Harry Zekollari, universitair hoofddocent Glaciologie aan de Vrije Universiteit Brussel uit. “Dat smelt niet meteen, maar dat duurt even. Hetzelfde geldt voor gletsjers, maar dan op een grotere schaal.”

Het onderzoek gebruikte modellen die inzicht geven in hoeveel ijs de wereld zal verliezen en hoeveel er nog kan worden gered door onze uitstoot en opwarming te beperken.

40 procent verloren

De opwarming van de aarde bedraagt nu al 1,2 graden Celsius boven het pre-industriële niveau. Volgens de Science-studie kunnen we bij deze temperatuur maar liefst 40 procent van het gletsjerijs op aarde verliezen. Ongeacht de inspanningen om de opwarming tegen te gaan, is dit ijs zo goed als verloren.

Dat is ook al duidelijk in landen als Tadzjikistan, blijkt uit een pas verschenen rapport van het Milieuprogramma van de VN (UNEP). Tadzjikistan is een land dat voor 95 procent van z’n elektriciteit afhankelijk is van waterkracht, dus smeltende gletsjers kunnen ernstige gevolgen hebben voor het Centraal-Aziatische land.

Elk jaar worden er in het land 500 tot 600 noodsituaties geregistreerd, waarvan 90 procent verband houdt met natuurrampen zoals overstromingen, aardbevingen, aardverschuivingen, rotsval en lawines, “allemaal effecten van klimaatverandering en de aantasting van het milieu”, zegt Arnold Kreilhuber, directeur van het Europees bureau van UNEP daarover.

Duizend verdwenen gletsjers

Op basis van zestig jaar aan data laat de UNEP-studie zien dat de gemiddelde jaartemperatuur in Tadzjikistan ook met 1,2 graden Celsius is gestegen en dat het tempo van die opwarming de afgelopen decennia is versneld.

Van de 14.000 gletsjers in het land zijn er al meer dan 1000 volledig verdwenen en naar verwachting zullen veel kleine gletsjers in de komende dertig à veertig jaar compleet verdwijnen.

Drastisch veranderen

Dat er een deel van het ijs onherroepelijk verloren is, wil echter niet zeggen dat het resterende ijs niet meer kan worden gered.

“Op de lange termijn kan voor elke tiende graad minder opwarming, tussen 3 graden Celsius en anderhalve graad Celsius, 2 procent extra gletsjermassa worden behouden”, aldus Lilian Schuster, van de Universiteit van Innsbruck in Oostenrijk, die meewerkte aan de studie.

Maar om dit ijs nog te redden, zullen mensen drastisch moeten afwijken van het huidige traject, geeft ze mee.

“Met het huidige beleid stevenen we af op een opwarming van ongeveer 2,7 graden Celsius boven het pre-industriële niveau, wat op de lange termijn zou leiden tot een verlies van driekwart van de wereldwijde gletsjermassa”, vult Zekollari aan. “Als we de opwarming kunnen beperken tot anderhalve graad, in overeenstemming met het Akkoord van Parijs, dan zou slechts ongeveer de helft van die gletsjermassa verloren gaan.”

Het overgrote deel van het verloren ijs zal uiteindelijk in de oceanen terechtkomen en zo bijdragen aan een stijging van de zeespiegel. “De zeespiegel stijgt momenteel met ongeveer 4 millimeter per jaar, waarvan ongeveer 1 millimeter per jaar afkomstig is van smeltende gletsjers”, zegt Zekollari. De resterende zeespiegelstijging is het gevolg van het smelten van ijskappen (2 millimeter per jaar) en thermische uitzetting (1 millimeter per jaar).