-Brussel- Gwendolyn Rutten, Viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Bestuurszaken, Inburgering en Gelijke Kansen en lid van de liberale partij Open VLD, wil gemeenteraden niet langer verplichten om parochies te financieren. Nu moeten in België gemeentebesturen bijspringen, als de parochie krap bij kas zit, dat is een wettelijke verplichting. “Men kan niemand verplichten om te betalen voor het geloof van een ander,” aldus de politica.
60 miljoen
Zit de Rooms-katholieke kerk bij onze zuiderburen krap bij kas? Ja, een bedrag van 60 miljoen euro betalen alle gemeentebesturen in Vlaanderen momenteel om de tekorten van de geloofsgemeenschappen binnen hun gemeentegrenzen aan te zuiveren. Het merendeel van dat geld vloeit naar de Rooms-katholieke kerk. Die vertegenwoordigt nog steeds 94 procent van de geloofsgemeenschappen in Vlaanderen. 3 procent is Protestants, 1,5 procent Islamitisch, 1 procent Orthodox en 0,5 procent Joods. Al die denominaties kunnen een ‘greep’ doen in de gemeentekas, als zij geld nodig hebben voor onderhoudswerken, energiefacturen te betalen of gewaden, hosties en ander materiaal aan te schaffen.
De discussie om kerkgenootschappen te korten is al jaren gaande en leidde tot niets. Maar na de uitzending van de VRT-tv serie ‘Godvergeten’ over seksueel misbruik in de kerk, laaide het opnieuw op. Daarbij is een oude studie van de Universiteit van Antwerpen naar een mogelijke hervorming van het financieringssysteem weer op tafel gekomen.
3 scenario’s
Dat Universitaire onderzoek leverde drie scenario’s op: In het eerste stelt men voor om de verplichte bijdrage voor de lokale besturen af te schaffen. Geloofsgemeenschappen zouden in dat financieringsmodel zelf hun ‘broek moeten ophouden’ en eigen middelen moeten aanwenden om de tekorten te dekken, bijvoorbeeld uit aandelendividend, verkoop onroerend goed of het aanspreken van spaartegoeden. Zo hebben alle Rooms-katholieke parochies samen in 2023 maar liefst 280 miljoen euro aan beleggingen uitstaan. Boven op dat bedrag komt nog eens 90 miljoen euro aan liquide middelen, plus de inkomsten die parochies halen uit collectes, legaten en donaties, hoewel deze laatste inkomsten jaarlijks dalen.
Het tweede scenario uit de studie is de instelling van een maximumbedrag aan steun van de lokale overheden. Een dergelijk systeem is vandaag al van kracht in Brussel, waar de lokale overheden maximaal 30 procent van de tekorten bijpassen.
Het derde scenario behoudt de verplichte financiering door lokale besturen, maar pleit wel voor een vereenvoudiging van het systeem. Zo zijn steden en gemeenten vandaag verantwoordelijk voor de financiering van de Rooms-katholieke parochies, terwijl de provincies verantwoordelijk zijn voor de andere, kleinere geloofsgemeenschappen.
Eredienstdecreet
Minister Rutten kiest voor het eerste scenario uit de studie. “Gemeenten zouden zelf, in overleg met de lokale geloofsgemeenschap, moeten kunnen kiezen welke kosten zij nog langer willen dragen”, zegt de minister. “Gemeenten zijn vaak mede-eigenaar van een kerkgebouw en staan uiteraard mee in voor het onderhoud van zo’n gebouw. Maar voor de H. Mis, de kleding, hosties, vaatwerk zouden zij niet langer moeten meebetalen.”
Om gemeentebesturen die keuzevrijheid te geven is een aanpassing van het eredienstendecreet nodig. Dat wil Open VLD meenemen als verkiezingspunt in de aanloop naar de komende verkiezingen. Jaarlijks betaalt de federale overheid ongeveer 90 miljoen euro aan salarissen en huurkosten voor pastoors, imams of rabbijnen. “Ook dat is niet meer van deze tijd”, vindt Rutten. “Wat mijn partij betreft moet de overheid die niet langer betalen.”
Schraalhans lijkt keukenmeester te worden in de Belgische pastorieën. Wat in de afgelopen 30 jaar niet lukte, om er parlementair door te krijgen, lijkt nu na de uitzending van en verontwaardiging over de VRT docu ‘Godvergeten’ een stuk eenvoudiger. Ook soortgelijke bezuinigingsmaatregelen in buurland Duitsland en de aanhoudende ontkerkelijking in België maken de veranderingen een stuk eenvoudiger. Voor de Belgische bisschoppen en de overige denominaties is het nu afwachten hoe de verkiezingsuitslag zal uitpakken. In België worden dit jaar verschillende verkiezingen georganiseerd. Op zondag 9 juni 2024 worden er Europese, federale en regionale verkiezingen gehouden. Op zondag 13 oktober vinden de provincieraads- gemeenteraads- en districtsraadsverkiezingen plaats.
