-Groningen- De kop van dit artikel klinkt somber, maar verderop zult u lezen dat de kop u even op een verkeerd spoor zet. Waar gaat het om? Zoals bekend heeft het meest noordelijke bisdom Groningen-Leeuwarden een nieuwe bisschop, in de persoon van Mgr. Ronald G.W. Cornelissen.
Na jaren priester en vicaris te zijn geweest in het bisdom Utrecht besloot Paus Leo hem te benomen als de nieuwe bisschop in Groningen en daar resideert hij nu, aan de Ubbo Emmiussingel. Op de dag van de verkiezingen kreeg MariaBode-hoofdredacteur Jan Heller een audiëntie om kennis te maken.
Zoals Nederland op deze dag politiek van kleur veranderde, zo veranderde 11 oktober het bisschoppelijk landschap met de komst van een nieuwe bisschop en wat voor een! Een bisschop die niet is belast met eindeloze theologische studies, waarvan vaak de geestelijkheid zelf aan het twijfelen wordt gebracht, nee, een man met bijna 30 jaar ervaring in het pastoraat, een man die vele jaren letterlijk met ‘de poten’ in de Overijsselse zandgrond stond en verruilde voor de zware klei in het Noorden. Een man die als geen ander weet wat er leeft onder het kerkvolk.
Zowel in het Noorden als het Oosten, waar nog zeer veel dialect gesproken wordt, is Cornelissen helemaal thuis, of zoals hij zelf via RTV-Oost zei “als je plat kunt proaten, dan moet je het niet loaten” en zo is het.
Hoe ’tikt’ de bisschop?
Over zijn uitverkiezing tot nieuwe bisschop is al veel gezegd en geschreven. Maar hoe ’tikt’ deze bisschop eigenlijk? Allereerst is daar zijn wijdingsviering in de Grunninger kathedraal. Waarschijnlijk niet eerder wist een bisschop zo de lachers op zijn hand te krijgen. Zijn toespraak aan het eind van de viering, in een afgeladen volle kathedraal, varieerde van devoot naar plechtig tot hilarisch. Daarmee maakte hij zich dan ook onverslaanbaar als bisschop, vanaf de eerste dag.
Wie de beelden terugkijkt ziet sommige -waarschijnlijk regelmatig azijndrinkende geestelijken- die tot het uiterste toe hun gezicht strak, bijna calvinistisch, in de plooi houden, terwijl het pleps de tranen in de ogen heeft van het lachen, uiteindelijk is het roomse geloof ook een blij geloof en dat heeft Cornelissen goed begrepen. Ontelbaar vele complimenten mocht de bisschop -tot op de dag van vandaag- ontvangen. Hij is zelfs een kijkcijfertopper op YouTube. Zelfs zijn leermeesters, zoals het Instituut voor Theologie in Trier lieten per email weten, op de dag van de wijding, diep onder de indruk te zijn geweest. De mooie plechtige viering, gelardeerd met luchtigheid was meer dan indrukwekkend, aldus de Duitse reactie.
Met een grote glimlach begroet de bisschop mij, de koffie staat al klaar. Het thema van de dag is natuurlijk de landelijke verkiezingen. Cornelissen kan zich nog ergeren en verbazen over de onbegrijpelijke uitlating van PVV-voorman Geert Wilders, een paar dagen eerder, die ontwikkelingshulpgeld graag zou inruilen voor de stijgende zorgkosten: “dan krijgen ze in Afrika maar een beetje meer armoede,” aldus Wilders. Voor deze oliedomme uitspraak werd Wilders uiteindelijk afgestraft met zetelverlies.
Nu het gesprek toch over de PVV gaat, confronteer ik de bisschop met de PVV-aanhang, die zeer sterk afkomstig is in het katholieke electoraat, zeer zeker in het Zuiden van ons land. De bisschop kijkt zorgelijk en herkent die trend ook bij de nieuwe aanwas van de laatste jaren in de kerk. Met name jonge twintigers en dertigers die toetreden tot de roomse kerk zijn vatbaar voor Wilders gedachtengoed. Zelf heeft de bisschop in zijn nieuwe bisdom ook al ervaringen. Zo sprak hij een jongere die vol is van het katholicisme maar ook vast van plan om PVV te stemmen. De bisschop had een indringend gesprek met de jongeling en vertelde dat het Evangelie van Christus toch wel even iets anders is dan het ‘evangelie’ van Wilders.
Op de vraag waarom de Nederlandse bisschoppen geen stemadvies gaven, zoals hun Duitse broeders wel deden, namelijk wie lid is van of stemt op de AfD, kan maar beter uit de kerk wegblijven, is Cornelissen resoluut. “Een stemadvies in deze tijd moet je niet meer geven en vergeet niet dat de AfD veel extremer is dan de PVV.
Liturgie
Moet er iets veranderen als het gaat om de liturgie. Evangelicale ‘kerken’ trekken aanmerkelijk meer jeugd dan de katholieke kerk, met een eigentijdse viering. “Ik ben altijd een orthodoxe priester van het midden geweest. Een mooie plechtige viering, een goede preek en geen extremen”, aldus de bisschop. Daaraan toevoegend: “Een voorbeeld: het behoudende CRK (Contact Rooms Katholieken) en de progressieve 8 Mei beweging waren niet mijn ding. Ik zit er tussenin, geen extremen dus”.
Toch wil een deel van de nieuwe aanhang graag terug naar zaken zoals de tongcommunie? “Alsjeblieft nee, noch afgezien van het aspect van hygiëne staat er nergens geschreven dat de tongcommunie verplicht is zoals sommige beweren. Vergeet ook niet dat de H. Communie in de hand ontvangen heel plechtig is, in feite maak je van de beide handen een soort kelk om het Lichaam van Christus te ontvangen”
Tot het Tweede Vaticaans Concilie was het vrouwen verplicht hoofdbedekking te dragen in een rooms-katholieke kerk. Dit gebod vindt zijn oorsprong in I Korintiërs 11:5-6 (“Iedere vrouw, die blootshoofds bidt of profeteert, doet haar hoofd schande aan…”). Ook hier kijkt de bisschop zorgelijk “Een zuiver geloof zit in je hart en niet in uiterlijk vertoon”. “Het is ook jammer, zo de bisschop, dat de Paus geen eenduidig standpunt inneemt over de Tridentijnse Mis, de Mis van vóór het Tweede Vaticaans Concilie red.)Intussen is het tijd voor een twee kopje koffie, door de bisschop aangemerkt als ‘spraakwater’. Voor mij de kans om de bisschop, die een verbale spraakwaterval is, naar andere gespreksthema te loodsen, namelijk het Carnaval.
Carnaval
In het Overijsselse land is carnaval voor de één een groot taboe, denk aan de Biblebelt en voor de roomse streken een groot feest voor jong en oud. Ook de bisschop zelf deed er graag aan mee. In vrijwel alle plaatsen waar hij pastoor was, was ook een carnavalsvereniging. In Denekamp viel het carnaval samen met een grote inzameling voor de kerkrestauratie. De lieve som van 1.3 miljoen was nodig voor de restauratie, een deel kwam uit Brim en andere subsidieregelingen, maar er bleef een flink gat over in de begroting. Dus werden allerlei activiteiten en inzamelingen georganiseerd door de parochie. Eén daarvan was dat de pastoor en huidige bisschop een kerktoren op zijn rug gebonden kreeg en meedeed aan de optocht om de actie zo kracht bij ze zetten, onder de slogan “Mijn last is zwaar en de nood hoog” foto). Het werd een daverend succes.
Nu de 11e van de 11e nadert komt ook het carnaval in het Noorden dichterbij. Al klaar voor de optocht? Het bisdom GL kent tenslotte grote carnavalsfeesten, met name in Zuid-Oost Drenthe, het Groningse Kloosterburen en natuurlijk het allergrootste carnavalsfeest in Noord-Nederland, dat in Ter-Apel, ooit in de jaren 1960 opgezet door de plaatselijke kapelaan en uitgegroeid tot een ongekend volksfeest met een vijf uur durende optocht. De bisschop heeft nog geen uitnodiging gehad en wacht nog maar even af, hij is tenslotte nog volop bezig met inwerken.
Inwerken onder andere in het zogenaamde gebouwenbeleid. Welke kerk blijft open en welke niet. “Wij hebben er toevallig gisteren hier op kantoor nog over gesproken, maar in dit bisdom valt het nog wel mee. Hoe anders is dat in het zuiden, met op bijna iedere straathoek een kerk”.
Ondertussen werkt de nieuwe bisschop zich in, aan de eierbal is hij inmiddels gewend, de rest komt vanzelf. Een uurtje audiëntie is snel voorbij, de klok loopt onverbiddelijk naar het middaguur en in Grunn is het om 12 uur eetenstied (lunch) en dat moet men in ere houden. De bisschop krijgt nog een MariaBode-overlevingspakket als geschenk. Voor Noord-Nederland breekt een nieuw tijdperk aan, het tijdperk Cornelissen en daar hoeven Rome en de noorderlingen niet rouwig om te zijn!
