Terwijl het tabaksgebruik daalt onder volwassenen in de VS, neemt het aantal gebruikers van cannabis net toe.

Wetgeving en beleid gaan de laatste tijd ook alle kanten uit. Enerzijds wordt het tabaksbeleid steeds strenger, denk maar aan het rookverbod op openbare plaatsen en beperkingen op de verkoop, en in steeds meer staten bijvoorbeeld een verbod op producten met een aroma.

Daartegenover staat dat steeds meer lokale overheden cannabis legaliseren voor medisch of recreatief gebruik en er zijn hier en daar ook pogingen om uitzonderingen voor cannabis toe te staan waar roken wel verboden is.

Deze wijzigingen hebben als gevolg dat steeds meer mensen waarschijnlijk worden blootgesteld aan cannabisrook. Maar hoe veilig is direct en indirect roken van cannabis nu echt?

Ik ben huisarts en onderzoeker in een staat waar cannabis nu legaal is voor medisch en recreatief gebruik. Mijn collega’s en ik vroegen zich af hoe de meningen over de veiligheid van tabaks- en cannabisrook zijn veranderd nu we steeds meer cannabisgebruikers zien en ook de marketing rond het product toeneemt.

Uit ons onderzoek bij vijfduizend Amerikaanse volwassenen in 2017, 2020 en 2021 bleek dat mensen steeds meer overtuigd waren dat blootstelling aan cannabisrook veiliger was dan blootstelling aan tabaksrook. In 2017 was 26 procent ervan overtuigd dat het veiliger was om dagelijks een joint te roken dan een sigaret. In 2021 dacht al 44 procent dat cannabis de veiligere optie was.

De onderzochte proefpersonen waren ook overtuigd van de onschuld van indirect roken van cannabis tegenover het inhaleren van de tabakslucht van iemand anders. Zelfs voor kinderen en zwangere vrouwen dachten ze dat cannabisrook “compleet veilig” was. Maar ondanks die breed gedragen mening wijzen steeds meer studies op de mogelijke negatieve gezondheidseffecten van de blootstelling aan cannabisrook.

Wat zegt de wetenschap?

Tientallen jaren van onderzoek en honderden studies hebben tabaksrook in verband gebracht met verschillende soorten kankers en hart- en vaatziekten. Omdat cannabis voorlopig nog steeds niet op federaal niveau gelegaliseerd is, is het voor onderzoekers veel moeilijker om onderzoek te doen naar de langetermijneffecten van cannabisrook. Dit soort studies zijn er dan ook veel minder.

Het is vooral moeilijk om gezondheidseffecten te bestuderen die zich pas na lange tijd en na een zwaardere blootstelling aan cannabis ontwikkelen. Recente reviews van studies over cannabis in relatie tot kanker of hart- en vaatziekten concludeerden dat ze ontoereikend waren omdat er relatief weinig mensen met zware blootstelling werden onderzocht, mensen niet lang genoeg werden opgevolgd of er onvoldoende rekening werd gehouden met het roken van sigaretten.

Voorstanders wijzen dan weer op het gebrek aan duidelijke bevindingen over negatieve gezondheidseffecten van blootstelling aan cannabisrook. Ze zien hierin een bewijs voor de onschadelijkheid ervan. Mijn collega’s en ik zijn echter van mening dat dit een illustratie is van de beroemde wetenschappelijke uitspraak: “De afwezigheid van bewijs is geen bewijs van afwezigheid”.

Wetenschappers hebben honderden chemische stoffen geïdentificeerd in zowel cannabis- als tabaksrook, en die delen veel van dezelfde kankerverwekkende bestanddelen en giftige stoffen. Bij het verbrandingsproces van tabak en cannabis, of het nu gaat om roken of vapen, komen er deeltjes vrij die diep in de longen terecht kunnen komen en daar weefselschade kunnen veroorzaken.

Studies op dieren naar de effecten van indirect roken van tabak of cannabis, tonen dezelfde verontrustende effecten op het cardiovasculiair systeem van deze dieren. Het gaat dan om een vernauwing van de bloedvaten, verhoogde bloeddruk en een vermindering van de hartfunctie.

Hoewel er meer onderzoek nodig is om het risico op longkanker, hartaanval of beroerte door cannabisrook correct te bepalen, leiden die eerste resultaten tot bezorgdheid bij instanties die werken rond volksgezondheid.

Waarom doen opinies over cannabis er echt wel toe?

Hoe mensen denken over de veiligheid van cannabis heeft belangrijke gevolgen voor het gebruik en het overheidsbeleid. Onderzoekers weten aan de hand van onderzoek naar cannabis en andere stoffen dat, wanneer mensen denken dat iets minder risico’s inhoudt, ze het sneller gaan gebruiken. De meningen over de veiligheid van cannabis zullen ook in grote mate de wetgeving bepalen rond het medicinaal en recreatief gebruik van cannabis en ander beleid, zoals de vraag of cannabisrook op dezelfde manier moet worden behandeld als tabaksrook en of er uitzonderingen mogen worden gemaakt in wetgeving rond rookvrije ruimtes.

Een deel van de complexiteit van beslissingen over cannabis heeft logischerwijze te maken met het feit dat, in tegenstelling tot tabak, klinisch onderzoek heeft aangetoond dat cannabis voordelen kan hebben in bepaalde situaties. Deze omvatten het beheersen van specifieke soorten chronische pijn, het verminderen van misselijkheid en braken bij chemotherapie en verbetering van de eetlust en gewichtstoename bij mensen met hiv/aids. Maar we willen toch benadrukken dat veel van deze onderzoeken zich niet baseren op gerookte cannabis of cannabis die in vapers wordt gebruikt.

En niettegenstaande Google met de term cannabis duizenden hits oplevert over de voordelen van het product voor de gezondheid, moeten we eraan herinneren dat veel van die claims helaas niet ondersteund worden door wetenschappelijk onderzoek.

Ik raad mensen aan die meer willen weten over de mogelijke voordelen en risico’s van cannabis om met hun zorgverleners te praten of op zoek te gaan naar bronnen die een neutrale kijk geven op het wetenschappelijke bewijs. Het National Center for Complementary and Integrative Health heeft bijvoorbeeld een goed overzicht van onderzoeken naar cannabis voor de behandeling van verschillende medische aandoeningen, evenals informatie over de mogelijke risico’s.