-Middelburg- Men kan het zich nauwelijks voorstellen: een Zeeuws landschap zonder kerken aan de horizon. Maar bevolkingskrimp en ontkerkelijking zorgen er wel voor dat het die kant op gaat. Om mensen daarvan bewust te maken organiseerden de landelijke kerken voor de vierde keer een Open Kerkendag op Tweede Pinksterdag. “Van de ruim 250 kerkgebouwen die nu nog in gebruik zijn in de provincie Zeeland, is de verwachting dat binnen 15 jaar ongeveer de helft zal moeten sluiten”, die waarschuwing doet projectleider Erfgoed Zeeland, Jan van de Voorde, op Omroep Zeeland Radio.
Zoals in veel provincies lijkt het onontkoombaar dat een groot deel van de kerken op termijn dicht moet. Dan rijst automatisch de vraag: Wat te doen met de leegstaande godshuizen? Om deze functioneel te houden, bedenken Zeeuwen nu al de creatiefste oplossingen. Zo zit er een snackbar in een gesloten katholieke kerk in Axel, waar je ‘hemelse patat’ kan eten. Van de Voorde vindt dat een prima idee. “Je moet zoeken naar een nieuwe bestemming die voldoende inkomsten genereert om zo’n gebouw in stand te houden. Dat kan zowel commercieel als maatschappelijk zijn.”
Donkere wolken
Bij vele katholieke en protestantse kerken in het Zeeuwse land hangen er volgens Van de Voorde donkere wolken boven de kerktorens. “Ik heb een gesprek gehad met een van de bestuurders van en kerk. Die gaf aan dat er binnen nu en vijf jaar een groot probleem dreigt.”
Vergrijzing
Door vergrijzing zijn vele ouderen niet meer in staat de kerk te bezoeken, zij volgens de viering via de publieke omroep, of kerkradio. De jeugd komt al enkele decennia niet meer, zij trekken na hun studie meestal weg naar de grote steden. Steeds meer dorpen hebben hun winkels en horecavoorzieningen al zien verdwijnen, nu gaan de kerken in de komende jaren er achteraan. Wat blijft is een plaatselijke bushalte, maar zelfs daar wordt nauwelijks gebruik van gemaakt.
Christendom
Het christendom kwam in de zevende eeuw naar het huidige Zeeland. Vermoedelijk verloor het fors aan invloed in de tijd van de Noormannen, maar daarna verstevigde de kerk zijn greep. Er kwamen overal parochies met kerken en geestelijken om het geloofsleven van de bevolking in goede banen te leiden. Het overgrote deel van Zeeland werd met de hervorming aan het eind van de zestiende eeuw protestant. De nieuwe kerkgemeenten namen de oude katholieke kerkgebouwen in. De protestanten stelden zich tolerant op tegenover andere gelovigen als joden, doopsgezinden en katholieken. Eind achttiende eeuw volgde de politieke gelijkstelling van alle godsdiensten. Vanaf toen konden ook de andere religieuze gezindten meer naar buiten treden. De katholieken bouwden nieuwe kerken. In de protestantse kerken splitsten zich in en na de negentiende eeuw nieuwe geloofsrichtingen af. Dat werd ook zichtbaar in het straatbeeld. In veel dorpen staan daarom meerdere kerkgebouwen.
Troost
De Zeeuwen nemen de komende jaren afscheid van vele kerkgebouwen. Er is één troost, in andere provincies is de situatie niet anders. Maar dat is wel een schrale troost.
