IJsklompen en pijnlijke poten: dooiende Noordpool speelt ijsberen parten

IJsberen hebben kleine bultjes op hun voetzolen die voor grip zorgen op gladde oppervlakken. Maar de bultjes maken net als bij sledehonden ook dat natte sneeuw zich kan ophopen en bevriezen.

Onderzoekers van de Universiteit van Washington hebben het probleem nu ook opgemerkt bij ijsberen. Ze stelden bij een groot aantal dieren ijsvorming vast en snijwonden, met kale plekken en zweren als resultaat.

Onverwacht gevolg

Het is de eerste keer dat dergelijke verwondingen bij ijsberen zijn gedocumenteerd. Het toont aan dat de snelle opwarming van het poolgebied onverwachte gevolgen heeft voor de dieren, zeggen de onderzoekers.

“Naast de verwachte reacties op klimaatverandering, zullen er ook andere, onverwachte reacties zijn”, zegt Kristin Laidre, hoogleraar aan de UW School of Aquatic and Fishery Sciences. “Het klinkt misschien vreemd, maar de opwarming van het klimaat doet vries- en dooicycli vaker voorkomen, wat leidt tot meer ijsvorming op de poten van de dieren.”

Enorme ijsballen

In de populatie van het Kane Basin, tussen Canada en Groenland, vertoonden 31 van de 61 ijsberen tekenen van verwonding door ijsvorming. In de tweede populatie, in het oosten van Groenland, hadden 15 van de 124 ijsberen vergelijkbare verwondingen. Twee Groenlandse beren sleepten enorme ijsballen mee aan hun poten, tot 30 centimeter in diameter.

“Ik had dat nog nooit eerder gezien”, zegt Laidre. “De twee meest getroffen beren konden niet rennen – ze konden zelfs niet comfortabel lopen. Toen we ze immobiliseerden voor onderzoek, hebben we de ijsballen heel voorzichtig verwijderd. De stukken ijs zaten niet alleen vast in het haar. Ze waren vastgevroren aan de huid en toen je de voetzolen palpeerde, was het duidelijk dat de beren pijn hadden.”

Onderzoekers bestuderen de twee populaties al sinds de jaren negentig, maar hebben dit soort verwondingen nog niet eerder gemeld. Ook gesprekken met inheemse jagers, die er al hun hele leven wonen, leren dat het een recent fenomeen is.

Geen conclusies

Volgens de auteurs zijn er verschillende verklaringen, en die houden stuk voor stuk verband met de klimaatverandering. Zo regent het nu vaker in het poolgebied, waardoor vochtige, papperige sneeuw ontstaat. Die hoopt zich op aan de poten en bevriest als de temperatuur weer daalt. Een tweede mogelijkheid is dat meer warme periodes de sneeuw op het oppervlak doen smelten, met hetzelfde resultaat.

Hoewel individuele beren last hebben van de ijsvorming, willen de wetenschappers nog geen conclusies trekken over de gezondheid van de twee populaties.

“We hebben deze verwondingen bij individuele ijsberen vastgesteld”, zegt Laidre. “Maar ik twijfel om conclusies te trekken over hoe dit hen op populatieniveau zou kunnen beïnvloeden – we weten het echt niet.”