-Vaticaanstad- Drie invloedrijke kardinalen uit Zuid-Amerika, Afrika en Azië waarschuwen voor “onomkeerbare gevolgen” als de wereld op haar huidige koers blijft doorgaan. Zij presenteerden onlangs in het Vaticaan een document waarin zij oproepen tot krachtige internationale actie tegen klimaatverandering in de aanloop naar COP30, de 30e top van de Verenigde Naties die in november in Brazilië gepland staat.
“Onze boodschap vandaag is niet diplomatiek, maar pastoraal”, zei kardinaal Filipe Neri Ferrão, aartsbisschop van Goa, India, en voorzitter van de Federatie van Aziatische Bisschoppenconferenties, die een van de sprekers was. “Het is een oproep tot geweten tegenover een systeem dat de schepping dreigt te verslinden.”
De andere prelaten die bij de bijeenkomst aanwezig waren, waren kardinaal Jaime Spengler, aartsbisschop van Porto Alegre (Brazilië) en voorzitter van de Latijns-Amerikaanse bisschoppenconferentie, en kardinaal Fridolin Ambongo Besungu, aartsbisschop van Kinshasa (Congo) en voorzitter van het Symposium van bisschoppenconferenties van Afrika en Madagaskar.
Het document, “Een oproep tot klimaatrechtvaardigheid en het gemeenschappelijk huis: ecologische bekering, transformatie en verzet tegen valse oplossingen”, is geschreven door bisschoppen, activisten en klimaatexperts uit Afrika, Azië, Latijns-Amerika en het Caribisch gebied en gericht aan alle wereldleiders. Het markeert de 10e verjaardag van zowel de “groene” encycliek van paus Franciscus, “Laudato Si'”, als de ondertekening van het Klimaatakkoord van Parijs door 195 landen.
Uit de publicatie blijkt dat Paus Leo XIV, die het document goedkeurde en de opstellers ontmoette, aangeeft dat hij de erfenis van zijn voorganger op het gebied van het milieu wil voortzetten.
In het document wordt de klimaatcrisis omschreven als ‘een existentiële kwestie van rechtvaardigheid, waardigheid en zorg voor ons gemeenschappelijke (t)huis’. Ook worden de eisen van het ‘Zuiden’ op het gebied van gelijkheid, rechtvaardigheid en bescherming van de meest kwetsbaarsten uiteengezet.
“Er is geen klimaatrechtvaardigheid zonder ecologische bekering”, zei Spengler. “Wij moeten van consumptie naar opoffering, van hebzucht naar vrijgevigheid, van verspilling naar delen – van ‘ik wil’ naar wat Gods wereld nodig heeft.”
De kerken in het Zuiden beloven katholieken te onderwijzen over het milieu en samen te werken met landen op lokaal en internationaal niveau. Tegelijkertijd roepen zij op tot de oprichting van een ‘historische coalitie’ tussen het Zuiden en het Noorden om de schuldenlast aan te pakken en rechtvaardigheid te bevorderen.
“Het is noodzakelijk dat de ontwikkelde landen hun historische en ecologische schuld als veroorzakers van broeikasgasemissies en grondstoffenwinning erkennen”, aldus Ferrão.
2050
Het document citeert studies waaruit blijkt dat Noord-Amerika en Europa naar verwachting tegen 2050 een ecologische schuld van 192 biljoen dollar zullen opbouwen – een schatting van de waarde van de eerdere exploitatie van hulpbronnen en het historische verschil in uitgestoten emissies – terwijl ze naar schatting jaarlijks 2 biljoen dollar aan de huidige hulpbronnen van het mondiale Zuiden zullen ontginnen. De VN heeft gewaarschuwd dat er aanzienlijke fondsen nodig zullen zijn voor klimaatadaptatie, en het document waarschuwde dat “landen in het mondiale Zuiden, die het minst aan het probleem hebben bijgedragen, de ergste gevolgen zullen ondervinden.”
Ambongo doet een hartstochtelijke oproep aan de vele Afrikanen die getroffen worden door de gevolgen van klimaatverandering. “Afrika wil leven. Afrika wil ademen – en bijdragen aan rechtvaardigheid voor de hele mensheid”, zegt hij.
Als Paus presenteerde Paus Franciscus een visie voor “gelukkige nuchterheid”, een model dat rijkere landen vraagt om afstand te doen van de excessen van rijkdom en een gedeelde verantwoordelijkheid te nemen voor het klimaat. Franciscus zag de inheemse waarden van “buen vivir” – goed leven – als inspiratie voor hoe in harmonie met het milieu te leven. Dit idee werd omarmd door veel klimaatactivisten en -instellingen.
Offers
“Als het Noorden niet bereid is offers te brengen, zullen we in deze kwestie geen vooruitgang boeken. Daar moeten we een prijs voor betalen”, aldus Spengler. Hij waarschuwt dat als rijke landen niet bereid zijn “gedurfde beslissingen” te nemen, de volgende generaties de prijs zullen betalen.
Het document veroordeelt de “machtselites” die een “openlijk ontkennende en apathische houding” aannemen ten aanzien van klimaatverandering. Spengler benadrukt dat katholieken, ondanks de tegenstand van wereldleiders die “de wetenschappelijke gegevens ontkennen”, opgeroepen worden “om het geweten en voorlichting te bevorderen en de moed te hebben om profetisch te verklaren wat we kunnen en moeten doen, zonder angst te hebben.”
‘Groene kapitalisme’
Het verwerpt ook de ongelijkheid van het ‘groene kapitalisme’, dat volgens hen economische groei belooft via milieubeleid, maar slechts een kleine groep mensen verrijkt. De kerken in het Zuiden stellen een systeem voor dat het beleid voor hernieuwbare energie decentraliseert ten gunste van lokale gemeenschappen en met name de armen.
De kardinalen drongen er bij Leo op aan de COP30-bijeenkomst in Brazilië bij te wonen, maar zeiden dat hij tijdens hun ontmoeting met de Paus geen toezeggingen zou doen. “Wij willen dat de komende COP30 niet zomaar een evenement wordt, maar een moreel keerpunt”, aldus Ferrão.
Naar verwachting reist Leo in november naar Nicea, Turkije, voor de 1700ste herdenking van het eerste oecumenische concilie.
