In juni 2023 telde Canada 40 miljoen inwoners. Voor het eerst in de geschiedenis kwamen er in één jaar tijd meer dan een miljoen mensen bij. Tijdelijke en permanente migratie waren goed voor 96 procent van deze bevolkingsgroei.

Decennia lang hebben Canadezen vooral een positieve houding getoond tegenover migratie. Volgens de ‘Migrant Acceptance Index’ van onderzoeksbureau Gallup was Canada in 2019 (van de 145 landen uit het onderzoek) het land dat het meest openstond voor immigranten.

De afgelopen jaren bleek uit gegevens dat de publieke opinie nog steeds positief stond ten aanzien van migratie.  Maar in 2023 veranderde dat.

Eén miljoen nieuwkomers

Een paar maanden na het bereiken van deze mijlpaal maakte de federale regering het nieuwe ‘Immigration Levels Plan’ bekend: in 2024 wil Canada 485.000 permanente inwoners verwelkomen, in 2025 en 2026 nog eens 500.000.

Deze aankondiging kwam kort na een bevraging van Environics waaruit bleek dat het aantal Canadezen dat vindt dat het land te veel immigranten toelaat, aanzienlijk was gestegen. Dat was op zich al een enorme ommekeer ten opzichte van het jaar ervoor, toen de steun voor migratie nooit eerder zo hoog was.

Canadezen zijn het er nog steeds vaker “mee oneens” (51 procent) dan “mee eens” (44 procent) dat het immigratieniveau te hoog is, maar de kloof tussen deze meningen is het afgelopen jaar kleiner geworden, van 42 procentpunten naar slechts zeven. Het is de eerste keer dat er sprake is van zo’n grote verandering in de mening op één jaar tijd, sinds deze vraag voor het eerst door Environics werd gesteld in 1977.

De toenemende bezorgdheid over het aantal nieuwkomers is voelbaar in heel Canada, maar wordt het vaakst geuit in Ontario en British Columbia.

Environics houdt al sinds 1977 enquêtes over immigratie onder Canadezen. De laatste bevraging, onder meer dan tweeduizend Canadezen, werd uitgevoerd in september 2023 in samenwerking met het Century Initiative, een non-profit lobby- en liefdadigheidsinstelling.

De vragenlijsten hielden rekening met vertegenwoordiging naar regio, leeftijd, geslacht en opleidingsniveau.

Afgezien van een toenemende publieke bezorgdheid over de immigratieniveaus, bleek er geen sprake van verandering in hoe Canadezen denken over immigranten in termen van hoe ze integreren of wat hun bijdrage is aan de Canadese samenleving. Lees verder onder de afbeelding>

Zorgen over huisvesting

De overtuiging dat het immigratieniveau te hoog is, bleek grotendeels voort te komen uit de perceptie dat nieuwkomers mogelijk bijdragen aan de huisvestingscrisis wat betreft  beschikbaarheid en betaalbaarheid van woningen.

Als onderzoekers die attitudes ten opzichte van migratie bestuderen, geloven we dat het cruciaal is om aandacht te besteden aan deze verschuiving.

Er is veel onderzoek gedaan naar de manier waarop de waargenomen bedreiging/concurrentie de houding ten opzichte van migratie voorspelt.

Dit onderzoek toont aan dat een negatieve houding over immigranten groeit wanneer situationele factoren – bijvoorbeeld woningnood, inflatie en een toename van anti-immigratie ideologieën – samen zorgen voor een perceptie van groepsconcurrentie.

De perceptie van concurrentie kan voortkomen uit echte of ingebeelde nationale economische uitdagingen, maar ook in overtuigingen over de toegang tot huisvesting, werk en andere middelen.

In september 2023, toen Environics haar laatste onderzoek uitvoerde, was er veel media-aandacht voor de huizencrisis – ook internationale studenten werden toen even tot zondebok gemaakt. Het is mogelijk dat deze berichten de houding van sommige Canadezen ten opzichte van migratie heeft verhard.

In werkelijkheid werd de Canadese woningnood decennialang gevoed door talloze factoren, waaronder gemeentelijke bestemmingsplannen, speciale belangen van ontwikkelaars en overheidsbeleid op vlak van huisvesting. Zoals andere wetenschappers hebben betoogd, is het beperken van migratie geen oplossing voor dit complexe probleem, en bovendien is het niet moreel.

Eerlijke berichtgeving

Het is belangrijk voor overheden om de houding van het publiek ten opzichte van het aantal immigranten goed in de gaten houden wanneer ze een gediversifieerd en robuust immigratiesysteem willen opbouwen en een gastvrije samenleving voor immigranten willen creëren.

Het laatste onderzoek toont aan dat het publiek nog steeds positief staat tegenover immigranten en hun vele bijdragen aan gemeenschappen en de hele Canadese samenleving. Er lijkt echter een groeiende bezorgdheid te zijn over het vermogen van Canada om immigranten effectief te hervestigen, deels door de bezorgdheid dat nieuwkomers mogelijks bijdragen aan de huizencrisis. Lees verder onder de afbeelding>

Als Canadezen migratie de schuld blijven geven van de huizencrisis, kan hun houding tegenover immigranten zelf – in tegenstelling tot de immigratieniveaus – verharden. Hoe Canadezen denken over de aantallen kan ook een invloed hebben op het type en het niveau van steun die immigranten krijgen bij hun hervestiging, of ze discriminatie ervaren op de woning- en arbeidsmarkt en of ze warm onthaald worden.

Om blijvende publieke steun voor migratie te garanderen, is het belangrijk dat politici op alle niveaus de perceptie van bedreiging en concurrentie om huisvesting, banen en andere middelen aanpakken en tegengaan.

In Canada betekent dat onder meer het nemen van cruciale beslissingen om het huisvestingstekort aan te pakken, en het vereist ook eerlijke berichtgeving en vertegenwoordiging van immigranten in de media.

Leah Hamilton is vice-decaan Research & Community Relations en hoogleraar Gedragswetenschappen aan Mount Royal University. Keith Neuman van Environics Institute for Survey Research werkte mee aan het artikel.