“Als de herinnering stopt, vervliegt de hoop en de spoken uit het verleden steken weer de kop op.”
-Roermond- De traditionele Sinti-bedevaart in Roermond ging dit jaar toch door. Het spande erom, want financieel waren er grote zorgen, meldt de organisatie.
Ook dit jaar stonden bijna 90 woonwagens en caravans weer op het weiland langs de A73. Van daaruit trekken zij naar de Kapel in ’t Zand. „Al voor de oorlog kwamen wij daar om te bidden voor onze zieken”, vertelt deelnemer Rello Weiss. „Vroeger was er geen geld voor een dokter. Het heilig water bij de Kapel zou dan helpen.” En het blijft niet bij de bedevaart, legt zijn vrouw uit. Ook door het jaar heen komen er Sinti in de kapel. „Als er iemand ziek is, gaat de familie naar de Kapel om te bidden en een kaarsje aan te steken. Waar zij ook leven in Europa.” Sinti en Roma-reizigers van heinde en verre waren ook dit jaar weer in Roermond om samen de Roma en Sinti te herdenken die omkwamen in de nazi-concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Pater Jan van der Zandt
Pater Jan van der Zandt (80) uit ‘s-Hertogenbosch is landelijk Pastor voor Sinti- en Roma-reizigers ( woonwagenbewoners). Sinds begin 1980er jaren staat de Pater samen met Hannes Weiss aan de wieg van de bijeenkomsten. De beide mannen kennen elkaar sinds 1981 tijdens een bijeenkomst in het Belgische Mariabedevaartsoord Banneux. Hij vroeg mij of wij niet ook zoiets konden doen in Roermond, bij Kapel in ’t Zand”, legt de Pater uit.
De mannen lieten het niet bij een gesprek en fantasie. Al een jaar later vond de eerste bedevaart in Roermond plaats. Alles nog klein van opzet. Dankzij vrijwilligers en omwonenden kon men een start maken. Buurtbewoners zorgden voor water en stroom. Mobiele toiletten? Niet voorhanden, de behoefte werd in het struikgewas gedaan”, vertelt Van der Zandt. Maar de start was gemaakt en ieder jaar groeide het aantal deelnemers, maar ook de kosten. Gelukkig sprong de Kerk financieel regelmatig bij.
Erkenning
Vele jaren na de bevrijding, in 1998, erkent de overheid dat de Sinti en Roma als bevolkingsgroep slecht waren opgevangen na de oorlog. „Als een vorm van rechtsherstel kwam er een pot met miljoenen euro’s, waar wij ook een beroep op konden doen voor de bedevaart”, zegt Van der Zandt.
Inmiddels is er jaarlijks zo’n 20.000 euro nodig om alle kosten te dekken, beaamt Rello Weiss (45) uit Urmond. Hij heeft zijn in 2011 overleden vader Hannes beloofd de traditie in Roermond voort te zetten. Maar eerder dit jaar bleek dat het potje rijksgeld nu op is.
Van der Zandt heeft al die jaren de subsidieaanvragen verzorgd. „Het was een kwestie van aankloppen op een vast adres en dan wist je dat de subsidie zou komen”, legt hij uit. Doordat die zekerheid weg is, staat de toekomst van de Sintibedevaart nu op de tocht.
De financiering rondkrijgen is dit jaar met ‘hangen en wurgen’ toch nog gelukt. De gemeente Roermond, de provincie Limburg, het Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting 1940-1945 en het Veteranenfonds deden een donatie. Een mooie oplossing, maar wel eenmalig. Rello Weiss en Pater Jan van der Zandt zoeken nu fondsen, die dat in ieder geval voor vijf jaar willen garanderen. Daarvoor is minimaal een ton nodig.
Van der Zandt vindt dat de Sintibedevaart altijd verkeerd is gefinancierd: uit het tijdelijke potje voor Sinti en Roma. „Je moet de herdenking hier vergelijken met die op 4 mei op de Dam in Amsterdam of die in Kamp Westerbork. Daar is structureel geld voor.
40 jaar
Op 1 februari 2021vierde Pater Jan van der Zandt het veertigjarig jubileum als Landelijk Pastor voor woonwagenbewoners, Sinti en Roma. In 1981 is ook de stichting woonwagenbewoners als een zelfstandige Pastorale instelling van de Nederlandse Kerkprovincie opgericht. Pater Jan wordt ondersteund door de inzet van betrokken vrijwilligers, waaronder sinds enkele jaren ook Pater Antoon Egging behoort.
Voordat Pater Jan in Nederland de Pastorale zorg voor Sinti en Roma op zich nam, was hij werkzaam in Papua Nieuw Guinea. 1 december 1980 solliciteerde Jan op 38-jarige leeftijd op een advertentie in het bulletin van de R.-K. Kerkprovincie, waarin Bisschop Zwartkruis namens de Nederlandse Kerkprovincie sollicitanten opriep voor de functie van landelijk woonwagenpastor.
Paus
“Om aanwezig te zijn in de periferie van de samenleving is een nieuw elan nodig. Wij zien dat Paus Franciscus zich zeer bewust is van het feit dat de Kerk hervormd dient te worden en dat er behoefte is aan een nieuwe Pastorale aanpak.
Het lijkt of de Paus het ambt van Pastor weer wil herstellen, zoals de ‘Uitvinder’ van de Kerk die functie zelf innam toen Hij in Galilea rondtrok: een herder ten dienste van de armen, de zieken, de onderdrukten, de vreemdelingen, de vluchtelingen, de behoeftigen. Zelf deed en doe ik dit werk onder de woonwagenbewoners, Sinti en Roma, samen met anderen, met hart en ziel en veel voldoening. Mijn leeftijd springt er nu niet meer uit, maar de motivatie van weleer is nog onverminderd aanwezig,” aldus Pater Jan van der Zandt.
U kunt Pater Jan steunen in zijn werkzaamheden door een donatie over te maken en het goede werk gaande te houden:
Uw bijdrage kan U storten op ‘Fonds Sintibedevaart’ t.n.v. Instelling Pastoraat Woonwagenbewoners, Banknummer NL 59 RABO 0121 9051 01
‘Als de herinnering stopt, vervliegt de hoop en de spoken uit het verleden steken weer de kop op.’
