-Brussel- Op de klimaattop in Brazilië (COP30) werd een overeenkomst bereikt over een meer rechtvaardige transitie, en er komt drie keer meer financiering voor arme landen om zich aan te passen aan een veranderend klimaat. Maar de regeringen zijn er niet in geslaagd om de wereldwijde transitie weg van olie, steenkool en gas in het akkoord te hijsen.
Ook in het Braziliaanse Belém is het niet gelukt om ernstige afspraken te maken die fossiele brandstoffen moeten uitfaseren en bossen beter zouden moeten beschermen. Zelfs de uitdrukkelijke oproep van Braziliaans president Lula da Silva daartoe, heeft weinig impact gehad, tot grote teleurstelling van vooral Europese en Latijns-Amerikaanse landen.
Het hevigste verzet kwam van NGO’s, die ook een vertegenwoordiger naar Brazilië stuurden, reageerden positief op het feit dat België zich mee schaarde bij de landen die pleiten voor een “fossiele roadmap”. Meer dan tachtig landen vroegen om zo’n concreet stappenplan voor het uitfaseren van fossiele brandstoffen om tot een geloofwaardig klimaatplan te komen.
“Toch ontbreekt zo’n traject volledig in de eindtekst”, betreurt de organisatie. “Het Braziliaanse voorzitterschap schuift de discussie door naar COP31, zonder duidelijkheid over wie welke stappen moet zetten. De realiteit is dat zelfs de meest ambitieuze pleitbezorgers, waaronder de EU, geen engagement aangingen om zelf als eerste en snelste fossiel af te bouwen, en evenmin de nodige financiering op tafel legden. Zonder rechtvaardigheid, samenwerking en middelen blijft een fossielvrije toekomst een fata morgana”, zegt Kiki Berkers van 11.11.11.
Financiering
Sommigen eindigen graag op een positieve noot en benadrukken de verdrievoudiging van de financiering voor arme landen om zich te helpen aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering, als de grootste overwinning van COP30. Berkers is meer kritisch. Vooral voor Afrikaanse landen was dit een topprioriteit, legt ze uit. “Extreem weer, droogte, overstromingen en voedselonzekerheid maken adaptatie een kwestie van overleven. Maar vandaag wordt nog amper 6 à 7 procent van de reële noden gefinancierd.”
De voorziene verdrievoudiging van adaptatiefinanciering is dan wel opgenomen in de slottekst, maar de deadline schoof van 2030 naar 2035.
“Het afzwakken van de verplichtingen van ontwikkelde landen om financiering voor aanpassing te verstrekken en het uitstellen van de termijn tot 2035 is een verraad aan kwetsbare en getroffen mensen in het Zuiden”, schrijft Climate Action Network (CAN) in een reactie.
Rechtvaardigheid
Veel organisaties erkennen dat de 194 landen een akkoord bereikten over de contouren van een meer ‘rechtvaardige transitie’, met stevige verwijzingen naar mensen- en arbeidsrechten, de rechten van inheemse volkeren, sociale dialoog en de inclusie van vrouwen. Landen zouden deze principes voortaan ook moeten opnemen in hun nationale klimaatplannen.
CAN spreekt van een “doorbraak voor rechtvaardigheid” en “een van de sterkste op rechten gebaseerde resultaten in de geschiedenis van de VN-klimaatonderhandelingen”.
“De nood daaraan is glashelder”, zegt klimaatexperte Kiki Berkers. “Vandaag werken arbeiders onder extreme hitte zonder bescherming, verliezen mensen hun job zonder sociale zekerheid wanneer steenkoolsites sluiten, en worden gemeenschappen geconfronteerd met landroof voor de winning van mineralen. COP30 erkent eindelijk dat de uitfasering van fossiele brandstoffen geen technocratische oefening is, maar rechtstreeks raakt aan werk, inkomen, land en rechten.”
Ook Benjamin Clarysse van de Klimaatcoalitie is blij met de doorbraak voor een rechtvaardige transitie. “De klimaatcrisis versterkt ongelijkheid wereldwijd en een transitie moet hoop bieden en niemand achterlaten” zegt hij. “Van havenarbeiders in Antwerpen tot mijnwerkers in Latijns-Amerika en plantagearbeidsters in Indonesië: iedereen heeft recht op een leefbare toekomst.”
COP31 zal volgend jaar plaatsvinden in Turkije. Daar moet een formeel mechanisme deze afspraken verder uitwerken en omzetten in concrete steun en garanties.