-Brussel- Een miljard mensen in Afrika kookt nog altijd met ongezonde brandstoffen als hout, houtskool of mest. Dat kost jaarlijks honderdduizenden mensen het leven en maakt miljoenen ziek, vaak vrouwen en kinderen. Relatief kleine investeringen kunnen daar heel snel iets aan doen, zegt een nieuw rapport.
Vier op de vijf gezinnen in Afrika koken nog altijd op hout, houtskool of mest, vaak boven een open vuur in de woning. Het is een vorm van luchtvervuiling die vaak weinig aandacht krijgt, maar jaarlijks bijdraagt aan meer dan 800.000 vroegtijdige sterfgevallen – voornamelijk onder vrouwen en kinderen. De gevolgen voor de gezondheid houden miljoenen mensen in armoede en houden de genderkloof in stand.
Internationale top
Maar sinds mei vorig jaar beweegt er wat, blijkt uit een nieuw rapport van het Internationaal Energieagentschap (IEA). Toen werd op een top in Parijs 2,2 miljard dollar beloofd voor schoner koken in Afrika. Volgens het rapport is daarvan al meer dan 470 miljoen uitgekeerd. En tien Afrikaanse regeringen hebben sindsdien nieuw beleid aangenomen of geïmplementeerd.
“Nu geopolitieke onzekerheid de krantenkoppen domineert en de internationale samenwerking zwaar op de proef wordt gesteld, blijft het gebrek aan toegang tot schoon koken een van de grootste onrechtvaardigheden ter wereld en een duidelijk voorbeeld van een zaak waar alle landen het over eens zijn”, zegt Fatih Birol, uitvoerend directeur van het IEA. “Nergens is dat zichtbaarder dan in Afrika, waar een miljard mensen nog steeds afhankelijk zijn van open vuren of eenvoudige kooktoestellen. 2025 kan een keerpunt voor Afrika zijn als we voortbouwen op de toezeggingen die tijdens onze historische top zijn gedaan.”
Beperkte investering
Het probleem is oplosbaar, zegt Birol, en zou minder dan 0,1 procent van de totale wereldwijde investeringen in energie kosten. “Maar om dat te realiseren, is een sterkere focus en gecoördineerde actie van overheden, industrie en ontwikkelingspartners nodig. Met het G20-voorzitterschap van Zuid-Afrika in 2025 is er een kans om de inspanningen te versnellen voor een van de meest ingrijpende investeringen die de wereld kan doen voor de toekomst van Afrika.”
Op basis van gedetailleerd onderzoek in heel Afrika stippelt het rapport een route uit waarbij jaarlijks 80 miljoen mensen toegang kunnen krijgen tot schonere kookoplossingen. Dat is een verzevenvoudiging van het huidige tempo.
Stedelijke gebieden kunnen al tegen 2035 vrijwel volledige toegang krijgen, denkt het agentschap.
Koopje
Daarvoor is naar schatting 2 miljard dollar per jaar nodig, of minder dan 0,1 procent van wat de wereld jaarlijks investeert in energie. Het effect kan enorm zijn: tussen nu en 2040 zouden in Afrika cumulatief meer dan 4,7 miljoen vroegtijdige sterfgevallen kunnen worden voorkomen.
En er zijn ook grote gevolgen voor de rechten van vrouwen en meisjes, die gemiddeld twee uur per dag winnen voor onderwijs of werk. De gewonnen tijd zou gelijk staan aan de totale jaarlijkse werktijd van de gehele beroepsbevolking van Brazilië vandaag.
Ook voor het klimaat zijn er grote voordelen: hoewel de uitstoot uit LPG en stroomverbruik stijgt, worden die veruit gecompenseerd door de lagere druk op bossen en de lagere uitstoot uit de vaak onvolledige verbranding van hout. De IEA-cijfers gaan uit van een 540 miljoen ton minder CO2-uitstoot in 2040.