Klappen
De Vlaamse Christendemocraten zitten in de hoek waar de klappen vallen. Dat blijkt uit ‘De Stemming’, het jaarlijkse opinieonderzoek van de Universiteit Antwerpen in opdracht van VRT-Nieuws en een aantal regionale dagbladen. Krap 9 procent van de Vlamingen zou vandaag Christelijk stemmen. Dat was 15,4 procent in 2019. “De trend lijkt constant en onomkeerbaar,” zo luidt het oordeel van politicologen Stefaan Walgrave (UA) en Jonas Lefevere (VUB), die het onderzoek uitvoerden. Elk jaar verliest CD&V zo’n 2 procentpunt aanhang. In dat tempo komt de kiesdrempel in zicht tegen de volgende verkiezingen in 2024.
Paniek
Er is paniek in de partij. De partij heeft geen aansprekende thema’s, heeft geen boegbeelden van naam-en-faam. Wie denkt dat de nog resterende stemmers kiezen vanuit hun geloof, vergist zich, de ondervraagden doen het uit gewoonte en kunnen zich ook voorstellen op Vooruit, Open VLD, N-VA of zelfs Groen te stemmen. De partij is zonder echte basis van waaruit men weer op kan bouwen.
Dezelfde problemen, weliswaar in mindere mate, gelden voor die andere traditionele centrumpartij: Open VLD. De partij noteert nog net 10,2 procent, wat al aanzienlijk minder is dan in 2019. De Vlaamse liberalen zijn vooral op de rechterkant van hun electoraat kiezers kwijt. Wat overblijft, zijn meer links-liberale kiezers die zich zelfs kunnen voorstellen op Vooruit of Groen te stemmen. Dat risico bestaat, want van alle kiezers tonen die van Open VLD zich het minst overtuigd van hun stem. Ook de aantrekkingskracht van federaal premier Alexander De Croo neemt af. De krimp van de twee centrumpartijen maakt dat hun huidige Vlaamse coalitie met N-VA geen zicht meer heeft op een meerderheid.
Rechts
Hoe hangt de vlag er bij op rechts. Meest bekende partij is het Vlaams Belang, dat met 22,9 procent weliswaar lager peilt dan in voorgaande jaren, maar nog steeds op stevige winst staat ten opzichte van 2019 (18,5 procent). De populisten van de N-VA blijven op verlies staan, maar pakken 22,4 procent van de stemmen. N-VA en Vlaams Belang blijven zo ruim 4 op de 10 Vlamingen overtuigen.
Links
Bij links groeit zowel Vooruit (15,5 procent) als de PVDA (9,1 procent) behoorlijk. Vooruit is de enige federale regeringspartij die op duidelijke winst staat. De partij trekt ten strijde met sociaal-economische thema’s zoals de sociale zekerheid, pensioenen en gezondheidszorg en heeft met Conner Rousseau een erg populaire voorzitter. Gevraagd naar de reden waarom mensen kiezen voor Vooruit: De partij oogt dynamischer, en dat grotendeels dankzij de voorzitter.
Tweestromenland
Het politieke slagveld overziend doemt volgens VRT-nieuws geleidelijk aan het beeld van een politiek tweestromenland op, waarbij het centrum uit elkaar wordt getrokken en aan de linkerzijde de opkomst van een dominante linkse speler, namelijk Vooruit, dat de pendant wordt van de N-VA aan de rechterzijde. Tegenover Vlaams Belang op rechts komt dan de PVDA op links te staan. Die linkse en rechtse flanken zijn niet vergelijkbaar qua grootte, maar hier merkt VRT-nieuws op dat een flink deel van de circa 19 procent die nog bij Open VLD en CD&V zit eerder naar links zou trekken mochten die partijen er niet zijn.
Groen
De positie van Groen – dat blijft hangen op 9,4 procent – is in dit verhaal onduidelijker. In de ogen van de kiezers blijft het bovenal een klimaatpartij, maar wel eentje met een imagoprobleem buiten de eigen rangen. Het is typerend dat de partij niet kan profiteren van het feit dat energie probleem nummer één is van de Vlaming. Van alle ondervraagden laat 4 procent weten nog geen definitieve keuze te hebben gemaakt of stemt blanco.
Opkomstplicht
In België is er opkomstplicht voor de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen. Dat wil zeggen dat, als je minstens 18 jaar bent, je naar het stembureau moet gaan met je oproepingsbrief en je identiteitskaart. Je moet een stemhokje binnengaan en daarna je stembiljet in de bus stoppen, eventueel blanco.
Nieuw sinds 2021 is Europees stemrecht voor 16- en 17-jarigen. Ook zij mogen gaan stemmen als zij dat willen, of zichzelf daar klaar voor voelen.
