-Brussel- Afrika krijgt de volle kracht van de klimaatverandering over zich heen, en dat bedreigt “elk aspect van de sociaaleconomische ontwikkeling”. Dat zegt de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) in een nieuw rapport.
De klimaatverandering stapelt de records wereldwijd op, en dat is in Afrika niet anders, blijkt uit het WMO-rapport. Zo lag de gemiddelde oppervlaktetemperatuur op het continent vorig jaar 0,86 graden Celsius boven het gemiddelde van de voorbije dertig jaar – in Noord-Afrika is dat zelfs 1,28 graden.
Extreme hitte trof grote delen van het continent in 2024, met grote gevolgen voor de landbouw, de arbeidsproductiviteit en het onderwijs.
Zuidelijk Afrika had dan weer vooral te kampen met droogte. Malawi, Zambia en Zimbabwe kregen af te rekenen met de ergste droogte in minstens twee decennia. De totale graanopbrengsten in Zuidelijk Afrika lagen 16 procent lager dan normaal, in Zambia en Zimbabwe respectievelijk zelfs 43 en 50 procent. De droogte speelt ook de energieproductie parten, omdat waterreservoirs droog komen te staan.
Ook in Noord-Afrika leidde droogte al het derde jaar op rij tot een lagere oogst dan gemiddeld. In Marokko was dat zelfs 42 procent lager dan het vijfjaargemiddelde.
Oost-Afrika kampte dan weer met teveel neerslag in het voorjaar. Lange, hevige regenval leidde tot grote overstromingen in Kenia, Tanzania en Burundi, die honderden slachtoffers eisten. Ook West- en Centraal-Afrika kregen af te rekenen met grootschalige overstromingen, die honderden slachtoffers eisten en honderdduizenden mensen op de vlucht joegen.
Oceanen
De temperatuur van het zeeoppervlak was de hoogste ooit gemeten, vooral in de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee. Vrijwel het gehele oceaangebied rond Afrika werd in 2024 getroffen door mariene hittegolven.
Hoge oceaantemperaturen verstoren mariene ecosystemen en kunnen tropische stormen versterken. In combinatie met zeespiegelstijging vormen ze bovendien een extra bedreiging voor kustgemeenschappen.
De tropische cycloon Chido, die een spoor van vernieling achterliet op het Franse eiland Mayotte, was de zwaarste storm in minstens negentig jaar. Chido trof ook Mozambique en Malawi. Tienduizenden mensen werden getroffen, velen vielen zonder drinkwater of verloren zelfs hun huis.
“Het rapport toont de urgente en escalerende realiteit van klimaatverandering op het continent”, zegt WMO-baas Celeste Saulo. “Het onthult ook een opvallend patroon van extreme weersomstandigheden, waarbij sommige landen te kampen hebben met uitzonderlijke overstromingen als gevolg van extreme regenval en andere te kampen hebben met aanhoudende droogte en waterschaarste.”
Digitaal weerbaar
Het rapport belicht de uitdagingen voor landbouw en milieu, voor de voedsel-, water- en energiezekerheid, voor gezondheid en onderwijs. Maar het benadrukt ook kansen en nieuwe tools om de uitdagingen aan te gaan.
Artificiële intelligentie, smartphones en meer geavanceerde weersvoorspelling maken weerdiensten over heel Afrika bereikbaarder en nauwkeuriger. Er zijn wel grote investeringen nodig om die digitale oplossingen verder op te schalen, zegt het rapport.
De WMO pleit voor een groter gevoel van urgentie om ‘early warning’- systemen te verbeteren, bijvoorbeeld om de bevolking te waarschuwen bij overstromingen, en om de klimaatbestendigheid en -adaptatie te versterken. Niet alleen overheden, maar ook ontwikkelingspartners en de private sector moeten klimaatbewuste investeringen versnellen, zegt de WMO.