-Bonn/Utrecht- In zowel Nederland als Duitsland heeft politiek extreemrechts de ‘wind in de rug’ bij de verkiezingen. Vóór de verkiezingen was het bij de Nederlandse bisschoppen, zoals gewoonlijk, doodstil en dat is ook na de verkiezingen nog zo. De Duitse bisschoppen staan anders in het leven, vóór de EU-verkiezingen en in de aanloop naar de verkiezingen dit najaar gaven zij hun visie over rechts-extreem: wie lid is of erop stemt, heeft niets meer te zoeken in de Rooms katholieke kerk. Zo opmerkelijk als de Nederlandse bisschoppen zwijgen, zo opmerkelijk duidelijk spreken de Duitse collega’s.
Ook nu, na de uitslag van de EU-verkiezingen, spreken de Duitse bisschoppen klare taal. Er is alle reden tot grote zorg over het voortbestaan van de democratie.
Bisschop Franz-Josef Overbeck (voorzitter van de Europa-werkgroep van de Duitse bisschoppenconferentie, afgevaardigde naar de EU-bisschoppencommissie COMECE en diocesaan bisschop van het bisdom Essen: “Wij als kerken hebben een duidelijke missie die niet gebonden is aan partijpolitiek. Wij geven om de rechtsstaat, de democratie en een sociale markteconomie omdat wij om vrijheid geven. Daar moeten wij voor vechten. Wij moeten hiervoor in de toekomst nog betere argumenten aandragen. Zo versta ik onze inzet als kerk in onze samenleving en ik weet dat ik dat ook namens onze protestantse broeders en zusters kan zeggen. Dat is onze missie op sociaal-ethisch vlak, die wij moeten vervullen omdat wij begaan zijn met het welzijn van alle mensen.”
EU afschaffen
“Wij moeten de EU niet overlaten aan degenen die haar willen afschaffen”, zei de bisschop kort voor de verkiezingen. Helaas voor hem werd de grootste winst geboekt door eurosceptische en rechts-populistische krachten, waaronder ook vele christenen. “Als wij de pro-Europese partijen samennemen, krijgen wij ruim 60 procent. Dat betekent niet dat het groeiende aantal aanhangers van eurokritische tot anti-Europese partijen niet iedereen zorgen hoeft te baren. Het lijkt mij belangrijk dat wij ons sterker en intensiever moeten inzetten voor de rechtsstaat en de democratie,” aldus de bisschop.
Lichtpuntjes
Zijn ambtscollega Stephan Ackermann, bisschop van het bisdom Trier, is het met hem eens, maar ziet ook lichtpuntjes. De dag na de Europese verkiezingen was Bisschop Ackermann geschokt door de steun van jongeren aan de rechts-populistische AfD. “Ik zie niet dat deze partij een echt antwoord geeft op de zorgen van jongeren over onze planeet of over hun vooruitzichten op opleiding, studie, werk en gezinsleven”, zei hij maandag in een gesprek met het Katholieke Nieuwsagentschap KNA.
Volgens Ackermann mag het nationale egoïsme niet gediend worden. Het gaat om samenhang, solidariteit en goede samenwerking. “Daarom moeten wij niet opgeven in het opkomen voor onze democratie en onze fundamentele waarden, gebaseerd op de waardigheid van alle mensen, en in het voortdurend verheffen van onze stem.”
De bisschop riep mensen op om zich af te vragen wat de aanleiding was voor het besluit om op de AfD te stemmen en hoe dit kon worden tegengegaan.
Hij herinnerde aan de centrale boodschap van een gezamenlijke pastorale brief van de bisschoppen uit de grensgebieden van Frankrijk, Luxemburg, België en Duitsland. Vóór de verkiezingen hadden ze campagne gevoerd voor een Europa als “ruimte van de toekomst, partnerschap en internationale verantwoordelijkheid”.
Wat echter verheugend is, is de hogere opkomst van ongeveer 65 procent in Duitsland, aldus Ackermann. Dit laat zien dat het voor veel mensen belangrijk is om hun democratische recht op participatie uit te oefenen – en dat zij het Europese project serieus nemen.
