Rusland was in Dubai met een missie: de goedkeuring om aardgas te blijven produceren als één van de “overgangsbrandstoffen.”

Rusland, de op één na grootste gasproducent van de wereld, vertelde de Verenigde Naties in februari dat “aardgas als overgangsbrandstof kan worden gebruikt voor doeleinden van emissiereductie”. Moskou voegde eraan toe dat dit op COP28 zou moeten worden erkend.

Hoewel het slotakkoord van COP28 gas niet specifiek bij naam noemt, “erkent de overeenkomst dat overgangsbrandstoffen een rol kunnen spelen bij het vergemakkelijken van de energietransitie en het waarborgen van de energiezekerheid.”

De tekst roept overheden ook op om in hun energiesystemen af te stappen van fossiele brandstoffen om in 2050 een energieneutraal systeem te bereiken.

Diann Black-Layne uit Antigua en Barbuda noemde het op de slotbijeenkomst van COP28 een “gevaarlijk achterpoortje”. Steenkool, olie en gas zijn allemaal fossiele brandstoffen en “daar moeten we vanaf”, aldus de klimaatexpert uit Barbuda.

Maar de klimaatgezant van Barbados, Avinash Persaud zei later: “Overgangsbrandstoffen kunnen elektriciteitsnetten helpen om de transitie in te zetten met de laagst mogelijke uitstoot. Wanneer je de schakelaar omdraait kan je niet slechts half omschakelen. De uitdaging is om ervoor te zorgen dat de afrit geen parkeerplaats wordt.”

Persaud zei dat “verschillende landen in meerdere of mindere mate” achter de taal in die paragraaf stonden. Een andere onderhandelaar was het ermee eens dat “het niet alleen Rusland was.”

Toevoeging op het laatste moment

Voorafgaand aan COP28 moesten overheden en organisaties aan de VN laten weten wat ze wilden doen om de globale klimaatdoelstellingen te behalen. Dat proces staat bekend als “de mondiale inventarisatie”.

Een expertenpanel vatte in oktober alle inzendingen samen. Het hoofd klimaatverandering van de VN, Simon Stiell, riep toen op tot een “koerscorrectie.”

De technische samenvatting bevatte een regel die overheden opriep om “de rol van aardgas als efficiënte overgangsbrandstof te erkennen.”

Op een uitgelekte geluidsopname, die de redactie kon beluisteren, is een Russische onderhandelaar op COP28 te horen die zegt: “We stellen voor om de rol van brandstoffen met een lage koolstofvoetafdruk in de verf te zetten, in het bijzonder aardgas. Dat zijn overgangsbrandstoffen waarmee broeikasgassen efficiënt kunnen worden verminderd.”

Het VAE-voorzitterschap stelde daarop een eerste document van 27 pagina’s samen dat de taal bevatte die in de uiteindelijke tekst terechtkwam. De vermelding van gas werd geschrapt, in de plaats daarvan werd verwezen naar “overgangsbrandstoffen.”

Met alle aandacht voor de geleidelijke afschaffing van fossiele brandstoffen, het hoofdthema van de klimaattop, werd dit tekstfragment weinig opgemerkt of becommentarieerd – noch in de pers, noch door de onderhandelaars.

Het bleef buiten beeld tot 12 december, de geplande einddatum voor COP28. Het stond in een ontwerptekst, volgens een bron die de tekst zag, met een tijdstempel van 20:00 uur die avond.

Maar sommige onderhandelaars zagen het pas toen de tekst de volgende ochtend om 7 uur werd gepubliceerd. Vier uur later begon de afsluitende plenaire vergadering en binnen enkele minuten was de tekst goedgekeurd.

“Een eerlijke paragraaf”

De sterkste voorstanders van het inperken van fossiele brandstoffen op COP28 waren ontwikkelde landen, met name de Europese Unie, en kleine eilandstaten.

Maar op het gebied van gas wilden de ontwikkelde landen geen weerwerk bieden en de kleine eilandstaten waren nog in een aparte vergaderzaal de tekst aan het bespreken toen de beslissing werd genomen.

Kort daarna zei de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock tegen de pers dat de EU-delegatie niet veel tijd had gehad om de tekst te bespreken.

“Maar voor mij is het echt een eerlijke paragraaf”, zei Baerbock. Ze legde uit dat Duitsland en de EU in het verleden zijn beschuldigd van hypocrisie, omdat ze gas blijven gebruiken terwijl ze andere landen vragen om over te stappen op hernieuwbare energiebronnen.

“We wilden laten zien dat dit niet van de ene dag op de andere gebeurt, maar dat het langzaam, langzaam, langzaam zal gebeuren”, aldus Baerbock. “Gas is een brug, en elke brug heeft een einde”.

Kaveh Guilanpour van het Center for Climate and Clean Energy Solutions had liever gezien dat het tekstfragment het slotakkoord niet gehaald had, “maar in veel opzichten is het consistent met wat veel landen en regio’s daadwerkelijk doen”.

De dag voordat COP28 sloot, veilde Brazilië nog 193 olie- en gasconcessies. Op de dag van de sluiting leende het Italiaanse exportkredietagentschap 400 miljoen euro aan een bedrijf om Italië van gas te voorzien. De dag erna besloot het bestuur van een Europese overheidsbank leningen te blijven verstrekken aan gaspijpleidingen en elektriciteitscentrales.

Kleine eilanden niet aanwezig

Aosis, een alliantie van 39 kleine eilandstaten in ontwikkeling, zou waarschijnlijk bezwaar gemaakt hebben tegen de bewuste paragraaf.

Maar toen de plenaire vergadering om 7 uur ‘s ochtends de definitieve tekst kreeg, waren ze nog steeds druk aan het discussiëren of ze de tekst zouden steunen of niet.

Toen ze de zaal binnenkwamen met hun commentaar op de tekst in de hand, stond de zaal al op om te applaudisseren voor de aankondiging van COP28-voorzitter Sultan Al-Jaber dat de tekst was aangenomen.

Hun hoofdonderhandelaar Anne Rasmussen uit Samoa nam de microfoon om te zeggen dat ze “een beetje in de war was over wat er gebeurde”.

In haar voorbereide opmerkingen zei ze dat de “vereiste koerscorrectie niet werd gegarandeerd”, ondermeer vanwege het taalgebruik rond overgangsbrandstoffen.

“We hebben kleine stapjes vooruit gezet ten opzichte van business-as-usual, terwijl we eigenlijk een exponentiële stap voorwaarts nodig hadden”, zei ze.

Tijdens een staande ovatie zei ze dat de tekst een “litanie van achterpoortjes” bevat voor het afvangen van CO2 en voor het afschaffen van subsidies voor fossiele brandstoffen.

Het oorspronkelijke artikel is bijgewerkt om het fragment over de uitgelekte opname van de Russische onderhandelaar toe te voegen.