Eeuwigdurende machtsstrijd in Vaticaan
De spanning was groot de laatste dagen: Aartsbisschop Georg Gänswein belooft in het voorwoord van zijn boek “Nient’altro che la verita” (Niets dan de waarheid) te komen met keiharde feiten “uit de eerste hand”. Feiten welke moeten aantonen hoe het Pontificaat van Benedictus XVI werkelijk was en om de ware keiharde ‘Vaticaanse wereld’ van binnenuit te beschrijven.
<
div class=”c-jiOdGk”>
Paniek in het Vaticaan
Het is dan ook geen wonder dat het 331 pagina’s tellende werk van wijlen Benedictus XVI’s oude vertrouweling en privésecretaris, dat aanvankelijk alleen in het Italiaans verschijnt en door de uitgever is aangekondigd als een boek vol onthullingen, voor veel opschudding en paniek zorgde in het Vaticaande nog voordat het werd gepubliceerd. “Paus Franciscus is erg gepikeerd en verbitterd over veel zaken in het boek, waarvan een deel al in voorpublicaties bekend werd”, zegt Gian Guido Vecchi, Vaticaankenner van dagblad Corriere della Sera.
‘Not amused’
Paus Franciscus, is duidelijk ‘not amused’ met het boek. Wijlen Paus Benedictus XVI was nog maar amper bijgezet toen Gänswein al voor een privé-audiëntie werd ontboden. Opmerkelijk is dat na het gesprek met de Paus, de oude metgezel van Benedictus in het openbaar zwijgt. Hij kon “helaas … niet voldoen aan het verzoek om een interview”, liet hij de duitse zender ARD desgevraagd weten. Hij vraagt om begrip en geduld. Het heeft alle schijn van een spreekverbod.
Na het onderhoud -onder vier ogen- met de Paus is Gänswein zwijgzaam als het graf van Paus Benedictus. Dit in tegenstelling tot zijn boek waar hij uitgebreider en gedetailleerder naar buiten komt. De eerste indruk na lezing is dat Ratzinger-kenners niet veel biografisch nieuws in het boek vinden. In de eerste plaats lijkt het boek één groot huldebetoon aan zijn langdurige vaderlijke chef, Benedictus XVI.
Memoires
Zoals de ondertitel “Mijn leven aan de zijde van Benedictus XVI” – al zegt, gaat het boek ook over de persoonlijke relatie van Gänswein met de Emeritus Paus. In zijn memoires beschrijft de privésecretaris van Benedictus tot in detail hoe de geschriften van de theologieprofessor Joseph Ratzinger zijn relatie tot het geloof en zijn carrière als Priester vorm gaven.
In het boek komt, keer op keer, de levenslange diepe band tussen Benedictus XVI met zijn Beierse vaderland en zijn broer Georg en zus Maria naar voren. Op enkele pagina’s beschrijft Gänswein hoe belangrijk zijn laatste bezoek aan het sterfbed van zijn broer Georg in Regensburg was voor de bejaarde en zelf ernstig zieke Emeritus Paus.
Het boek beschrijft drie fasen in het leven van de wijlen Paus: zijn tijd als Prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer (1982-2005), zijn Pontificaat (2005-2013) en de bijna tien jaar als ‘Paus emeritus’ ( 2013-2022).
Georg Gänswein begeleidde Benedictus in alle drie de fasen als privésecretaris. Ratzinger nam hem echter pas tegen het einde van zijn loopbaan als Prefect aan zijn zijde. Het feit dat Gänswein vervolgens onverwacht tot Pauselijke secretaris werd gepromoveerd, kon zijn voorganger, Bisschop Josef Clemens, moeilijk verkroppen. De resulterende vijandigheid tussen voorganger en opvolger wordt uitgebreid besproken in het boek van Gänswein.
De Italiaanse media zien het boek van Gänswein vooral als een aanval op de opvolger van Benedictus, Paus Franciscus. Gian Guido Vecchi van de Corriere della Sera zegt: “Het feit dat zij Benedictus XVI post mortem willen gebruiken als vaandeldrager tegen Franciscus is wat de huidige Paus ergert en verbittert.”
Keiharde machtsstrijd
Maar het boek van “Don Giorgio” – zoals Georg Gänswein in het Vaticaan wordt genoemd – laat zich niet lezen als een eenzijdige aanval op de zittende Pontifex. De gedetailleerde aantekeningen van Gänswein zijn bijzonder explosief omdat deze inzicht geven in de keiharde machtsstrijd binnen de Curie, die werd versterkt door het feit dat twee Pausen – de huidige en de gepensioneerde – naast elkaar functioneerden.
Gänswein beschrijft hoe de figuur van de ‘Paus Emeritus’ -die nog kon spreken of schrijven- het risico liep te worden uitgebuit door degenen die aan zijn theologische lijn blijven vasthouden en daardoor in strijd komen met de lijn van de nieuwe Paus. Deze ‘tweedeling’ bedroefde Benedictus na zijn aftreden enorm, schrijft Gänswein.
Conservatieve oppositie
Hij doet er alles aan om de bewering te weerleggen dat Benedictus een soort conservatieve oppositie tegen Franciscus voerde. Gänswein vertelt hoe Benedictus iedereen op zijn plaats zette die hem in zijn Klooster had bezocht om te klagen over de “Papa nuovo”, de ‘nieuwe Paus’.
De kritiek van enkelen in en buiten de Curie kunnen zorgen voor grote scheuringen in de top van de Kerk, die Gänswein levendig beschrijft in zijn boek. Het kan escaleren en tot grote spanningen en verdeeldheid zorgen. Dit is de belangrijkste reden waarom de memoires van de Pauselijke secretaris zo’n ophef maken in het Vaticaan.
Waarom schrijft Georg Gänswein nu dit boek, waarmee hij praktisch iedereen binnen de Curie tegen zich in het harnas jaagt, inclusief Paus Franciscus? Vaticaanexpert Gian Guido Vecchi is van mening dat het boek van Gänswein uit boosheid en frustratie werd geschreven. De verwijdering als Prefect van het Pauselijke huis door Franciscus in 2020 heeft de 66-jarige Duitser veel pijn gedaan, tot op de dag van vandaag.
In zijn boek schrijft Gänswein letterlijk: “Ik was geschokt en sprakeloos” toen Paus Franciscus mij op de hoogte bracht van de beslissing mij aan de deur te zetten”. Op basis van zijn beschrijvingen wordt ook duidelijk dat hij zichzelf als slachtoffer van de machtsstrijd tussen de ultraconservatieve traditionalisten in het Vaticaan en de volgelingen van Franciscus ziet.
Wanneer het controversiële Gänswein-boek in het Nederlands, Duits of Engels verschijnt, is nog onduidelijk.
