-‘s Gravenhage- De Participatiewet, die onder meer de bijstand regelt, gaat verder op de schop. Met de herzieningen wil minister Schouten van Armoedebeleid en Participatie een nieuwe basis leggen voor de wet. Die moet ook beter aansluiten op het brede sociaal domein. De Participatiewet moet eenvoudiger, begrijpelijker en passen bij wat mensen kunnen.
De nieuwe wet moet meer ruimte bieden voor een individuele benadering van mensen, schrijft Schouten in haar visiebrief Participatiewet in Balans aan de Tweede Kamer. De minister stelt vast dat de huidige Participatiewet sinds de invoering in 2015 steeds ingewikkelder is geworden.
Er is bovendien ‘niet altijd voldoende oog voor individuele omstandigheden en ongewenste neveneffecten (hardheden) van wetgeving.’
Bredere herziening
Eind vorig jaar kwam Schouten met twintig maatregelen om snel de scherpe kantjes voor bijstandsgerechtigden eraf te halen. Maar voor de langere termijn is een bredere herziening nodig. De vernieuwde Participatiewet moet als het aan haar ligt meer rekening houden met verschillen tussen mensen en de mogelijkheden die zij hebben om te werken of anderszins bij te dragen aan de maatschappij. Ook in de handhaving moet er meer oog komen voor wat mensen wel en niet weten en kunnen.
Daarnaast moet de wet eenvoudiger en begrijpelijker worden en beter aansluiten op andere wetten in het sociaal domein, zoals de Wmo, Jeugdwet en Wet gemeentelijke schuldhulpverlening. Verschillende wetgeving zit elkaar nu te veel in de weg, constateert Schouten. Dat wil ze aanpakken. Morgen (woensdag) praat de minister met de Tweede Kamer over de Participatiewet.
Maatwerk
Naast de verbouwing van de Participatiewet gaat Schouten in gesprek met onder meer gemeenten en bijstandsgerechtigden over hoe de dienstverlening kan worden versterkt. ‘Want met alleen het wijzigen van de wet zijn we er niet. Gemeenten en de SVB moeten in staat zijn hun taken zo goed mogelijk uit te voeren. Het gaat erom dat professionals oog en aandacht hebben voor de moeilijke situaties waarin mensen zich kunnen bevinden,’ schrijft de minister. ‘Zij moeten leren herkennen wanneer maatwerk kan en moet worden toegepast.’
Noodzaak
Afgelopen vrijdag kwam het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) met nieuw onderzoek dat ‘de noodzaak om de Participatiewet fundamenteel te herzien onderstreept’. Uit Een brede blik op de bijstand komt naar voren dat mensen met een bijstandsuitkering relatief vaak met allerlei problemen in het dagelijks leven kampen. Doordat de ondersteuning vanuit de Participatiewet zich vooral op werk richt, past het niet altijd bij de problemen waar ze tegenaan lopen.
Er moet volgens het SCP ook aandacht zijn voor ondersteuning die niet direct gericht is op het krijgen van betaald werk. Zoals bij maatschappelijke participatie, vrijwilligerswerk, of alternatieve vormen van werk. In de praktijk zetten gemeenten deze vormen van ondersteuning al in, maar de Participatiewet lijkt hier nu onvoldoende ruimte en middelen voor te bieden.
Verschil
Bijstandsgerechtigden krijgen ondersteuning vanuit het sociaal domein, maar de manier waarop kan per gemeente sterk verschillen blijkt uit het onderzoek. Sommige gemeenten zetten meer in op ondersteuning bij re-integratie vanuit de Participatiewet, anderen vanuit de Wmo, of er is een combinatie van voorzieningen. Veel bijstandsgerechtigden die al langere tijd afhankelijk zijn van een uitkering, krijgen geen ondersteuning (meer) vanuit het sociaal domein.
Stelsel sociale zekerheid
Na de ministerraad vrijdag werd bekendgemaakt dat het kabinet de noodzaak onderschrijft om de sociale zekerheid als geheel eenvoudiger te maken. Met deze boodschap kwamen ambtenaren van verschillende ministeries die het stelsel op verzoek van het kabinet tegen het licht hebben gehouden.
Vooral mensen die met verschillende regelingen te maken hebben, ervaren stress omdat het stelsel te ingewikkeld is geworden. Het kabinet benadrukt wel dat een stelselherziening ‘niet makkelijk is en tijd kost’.
Inkomensondersteuning eenvoudiger
Er komt wel een overheidsbreed programma om regelingen voor inkomensondersteuning te vereenvoudigen. Het kabinet gaat daarin samenwerken met uitvoeringsinstanties en gemeenten om plannen uit te werken voor de langere termijn. Ook moeten alvast knelpunten worden aangepakt die ontstaan wanneer verschillende regelingen met elkaar botsen.
