-Vaticaanstad/Osnabrück- Ironisch genoeg nam de progressieve Kerkhervormer Bisschop Franz-Josef Bode ontslag terwijl anderen moesten aanblijven. Wat heeft de Paus kunnen overtuigen om het ontslag van de Bisschop van Osnabrück zo snel te aanvaarden? Lees verder onder de reclame>
Speculaties
Kort na het aftreden van Bisschop Franz-Josef Bode uit Osnabrück verschenen de eerste speculaties in de (sociale)media: waarom laat de Paus Bode zo snel aftreden, maar de Aartsbisschoppen Woelki, Marx en Hese niet? Was er een politieke agenda? Wilde Franciscus van een hervormer af? Bode, een slachtoffer van Romeinse intriges?
Dat zulke geruchten de ronde doen is begrijpelijk. Bode had immers nadrukkelijk gepleit voor veranderingen in de Duitse Synodale weg. Veranderingen die in Rome en bij de Paus in het bijzonder, als pijnlijk werden ervaren: meer rechten voor vrouwen en leken en een nieuwe seksuele moraal bijvoorbeeld. Franciscus reageerde soms geïrriteerd en riep met enige regelmaat de Duitse Bisschoppen tot de orde.
Tegelijkertijd liet hij (althans voorlopig) veel meer controversiële functionarissen zoals de Aartsbisschoppen van Keulen en Hamburg, Rainer Maria Woelki en Stefan Hese in hun ambt en weigerde de ontslagaanvragen. Woelki hoort in ieder geval tot het duidelijke anti-hervormingskamp, dus hij staat veel meer op de Romeinse lijn dan zijn inmiddels emeritus collega uit Osnabrück.
Maar: hoe vermakelijk complottheorieën over de Katholieke Kerk ook mogen zijn, in het geval van Bode is er weinig of niets dat erop wijst dat een politiek ongewenste hervormer door het Vaticaan de mond moet worden gesnoerd.
Gezondheidsproblemen
Om te beginnen suggereert niets in de verklaringen of het gedrag van de Bisschop dit. Ook achter de schermen had Bode de afgelopen maanden vaker gesproken over zijn gezondheidsproblemen en het omgaan met seksueel misbruik in zijn Bisdom, dan over problemen met de Paus. Als Franciscus echt van de hervormers af wilde, had hij het verzoek van de voormalige voorzitter van de Duitse Bisschoppenconferentie, Kardinaal Reinhard Marx, ook kunnen aanvaarden.
Een duidelijk verschil tussen de ontslagverzoeken van Marx, Woelki en Hese enerzijds en Bode anderzijds is de zwijgzaamheid van de laatste. De eerste drie hebben publiekelijk verklaard van plan te zijn een dergelijke aanvraag in te dienen. Bode daarentegen vroeg er blijkbaar stilletjes om. Rome liet hem zelfs doorgaan in zijn strijd voor hervormingen in de Duitse Kerk in de door het Vaticaan weinig geliefde Duitse Synodale Weg. Als men Bode’s invloed op de vernieuwing van de Duitse Katholieke Kerk had willen beperken, had hij eerder uit het spel kunnen worden gehaald.
Spannender is de vraag wat de beslissende factor bij de fundamentele beslissing in Rome was. Was het werkelijk de kennis rond seksueel misbruik van de Bisschop? Of is het tweede deel van Bode’s reden voor ontslag, namelijk de verwijzing naar zijn gezondheidstoestand niet belangrijker? Franciscus staat er immers niet bepaald om bekend dat hij Bisschoppen bijzonder snel van hun officiële taken ontheft. Men hoort dat menig hooggeplaatste Duitse Bisschop, tijdens de behandeling van misbruikzaken, eigenlijk liever had willen aftreden. Maar noch de wens van de Bisschoppen zelf, noch die van de gelovigen in een Bisdom kunnen de Paus blijkbaar op andere gedachten brengen.
Oudste Bisschop
Het argument dat men om gezondheidsredenen het werk niet meer aan kan, lijkt succesvoller als argument. Vooral omdat Bode nog te maken heeft met de gevolgen van zware operaties enkele jaren geleden. Met zijn 72 jaar is Bode ook de oudste Bisschop van de Duitse Bisschoppenconferentie.
Velen in het Bisdom vermoeden dan ook dat het ontslag niet zou zijn aanvaard zonder de componenten ziekte en ouderdom. Bode zelf gaat hier ook openlijk op in. In zijn redenen voor zijn ontslag schrijft de Bisschop: “Mijn steeds slechter wordende gezondheid stelt mij niet langer in staat stelt mijn leiderschapstaken in Osnabrück en in de Kerk in Duitsland nog drie jaar voort te zetten totdat ik de leeftijd van 75 jaar heb bereikt”.
Een laatste aanwijzing is een optreden van de Bisschop na zijn aftreden. De Bisschop mijdt momenteel publieke optredens, geeft geen interviews en beantwoordt geen vragen van de pers. Kort voor Pasen verscheen hij echter wel in een Mis voor Priesters en Diakens van zijn Bisdom. Na afloop zei hij dat zijn kwakkelende gezondheid “een belangrijke reden was voor de Vaticaanse beslissing”. De toekomstige hervormingen in de Duitse Katholieke Kerk hebben krachtige personen nodig. Bode zei dat het hem aan die kracht ontbreekt.
